Diferansiyel, torsen diferansiyel, lamelli kavrama, visco kavrama ve haldex kavrama hakkında bilgi
Viraj dönüşü sırasında tekerlekler farklı açılar oluşturur. Ayrıca ön ve arka aks farklı büyüklükteki viraj yarı çaplarını kat eder ve bu durum tekerlekler arasında devir farklılıklarına yol açar. Diferansiyel bu devir farklılıklarını eşitlemektedir. Bir aksta tahrik edilen tekerleklerin dengelenmesi için genellikle konik diferansiyel dişlisi kullanılır. Düz hareket sırasında güç akışı konik dişli, ayna dişli ve içerisinde bulunan istavroz dişlisini de birlikte çeviren diferansiyel kutusu ve buradan aks mili dişlileri vasıtasıyla güç aktarımını aks millerine taşır.
Tahrik edilen tekerlekler arasındaki devir farklılıkları (viraj dönüşü veya tek taraflı yol tutuş kaybı sırasında) istavroz dişlilerinin kendi ekseni etrafında dönmeleriyle dengelenir. Tahrik edilen aksın yol tutuşunu güçlendirmek için diferansiyele kilit olarak bilinen mekanizma konulur
Torsen-diferansiyeli, lamelli veya Visco kavrama kendinden kilitli tertibatlardır ve tahrik edilen tekerlekler arasındaki devir farklılıklarına, tasarımlarına ve etki derecelerine göre %100e kadar kilitleyebilirler. Lamelli ve Visco-Kavrama, dört çeker sistemlerinde ön ve arka aks arasındaki güç aktarımı için ve her iki aks arasında kilitleyici olarak da kullanılırlar. Torsen diferansiyeli tamamen mekanik olarak çalışmaktadır ve aynı şekilde dört tekerlekten tahrikli sistemlerde kendinden kilitleyici yapı elemanı olarak kullanılır.
Otomatik kilitli diferansiyeller, hidrolik olarak ön gerilimi yapılabilen lameller, hidrolik birim ve elektronik kumanda sistemi olan diferansiyele sahiptir. Sensörler bir sınır değerinin aşılmasını kumanda cihazına bildirir. Kumanda cihazı da hidrolik birimde bulunan manyetik ventile hareket sinyali gönderir. Hidrolik ön gerilim sayesinde tekerlekler arasındaki dengeleme hareketi engellenir. Otomatik kilitli diferansiyeller, kaygan yolda veya çok yüksek motor gücü olan araçlarda daha iyi yol tutuşu sağlar.
Haldex kavrama da, tahrik güçlerinin dağılımı için sadece kayma değil, aracın sürüş dinamiksel konumu da belirleyici olmaktadır. Hesaplayıcı, CAN-Bus üzerinden tekerlek devir sensörlerinden ve motor kumandasından bilgi alır. Bu verilere dayanarak hesaplayıcı hemen hemen bütün bilgileri toplar ve duruma göre optimal reaksiyon gösterebilir. Haldex kavrama sadece kaymayı değil, nedenini de tanır. Bir hesaplayıcı vasıtasıyla araç dinamiği (hız, viraj dönüşü, itiş veya çekiş konumu) ile ilgili ilave bilgiler dengeleme işlemi sırasında dikkate alınır. Bu sistem bütün kayma ayarlayıcı sistemlerle (ABS, EDS, ASR ve ESP gibi) tam kombinasyonlu olduğundan, bütün durumlarda optimal ve çok hızlı reaksiyon gösterir. Bu esnada önden çekişli aracın bilinen sürüş keyfi aynen kalır. Park ederken veya manevra yaparken tahrik sisteminde bir kasıntı veya takırtı olması mümkün değildir.
Haldex kavrama arka aks dişli takımında bulunur. Yağ banyosunda hareket eden lamelli kavrama giriş ve çıkış millerinin aynı devirde dönmemesi durumunda kendi ön ve arka tekerlekler arasındaki güç haldex kavrama hidrolik olarak çalışır ve lamel paketini sıkıştırmak için gerekli basıncı bir eksenel pistonlu pompa sağlar. Sistemin bütünü çok hızlı çalışır. Giriş ve çıkış milleri arasındaki 45°’lik göreceli bir dönüş bile azami basınca ulaşılmasını sağlar.
Aracın sürüş dinamiği birçok kuvvet tarafından etkilenmektedir. Aracın uzunlamasına dinamiği örneğin sürüş ve sürtünme direncini, tahrik ve frenleme kuvvetini kapsar. Yanal dinamik ise örneğin virajlardaki merkezkaç kuvveti, ön veya arka aksın kayması olabilmektedir.
Kaynak: Volkswagen tarafından yayımlanan “Otomobil Teknolojisinin Temelleri”(2. Baskı, Nisan 2000) kitabından derlenmiştir.