Emme ve egzoz sistemlerinden kaynaklanan gürültü
İçten yanmalı motorlarda egzoz gazı oluşum süreci, gürültü üreten bir prosestir. Gaz, hem hava emme hem de egzoz sisteminde yüksek basınç genliklerinde titreşir. Susturucu etkenin bulunmadığı sistemlerde egzoz gazı çıkışı gürültü seviyesi, motor gürültü seviyesinden 10-15 dB(A) daha yüksektir. Ancak susturucu yardımıyla egzoz gürültüsü motor gürültüsünden daha düşük seviyelere indirilebilmektedir.
Emme Gürültüsü: Emme gürültüsü, silindirin emme valfi hem açıldığında hem de kapandığında meydana gelen akışın bir sonucudur. Emme gürültüsü, egzoz sisteminden de etkilenmektedir. Bu sebeple egzoz freni bulunan sistemlerde emme gürültüsü yüksektir. Emme valfi açıldığında, silindirdeki basınç, atmosfer basıncının üzerindedir ve pozitif titreşimler emme manifoldundaki havayı doğal frekansında titreşime zorlar. Pistonun aşağı doğru hareketinin sebep olduğu silindirdeki hava hacmi değişimi ile titreşim hızla azalır. 1 kHz civarındaki yüksek frekanslı gürültü, valf boşluğundan geçen yüksek hızlı hava akışının bir sonucudur. Hava filtresinin parçaları olarak düşünülebilen emme manifoldu ve susturucu, motor yanma frekans aralığını 1 kHzden 80-150 Hze kadar düşürür. Susturucu düzeneği hava emme gürültüsünü azaltır ancak motor devri-gürültü karakteristiğini değiştirmez. Hava emme ağzı, filtre haznesi boyun uzunluğu ve filtreye bağlantısı, hava akış tekniğine uygun tasarlanmalı, sistem titreşim açısından incelenmeli, hava filtresi haznesi mümkün olduğunca büyük tutulmalıdır.
Egzoz Gürültüsü: Egzoz gürültüsüne, motordan kaynaklanan gaz kuvvetleri salınımları ve motorun mekanik titreşimleri sebep olur. Gürültü, egzoz sisteminin bütün yüzeyinden (borular ve susturucular) yüzey titreşimleri şeklinde ve çıkış ağzından hava akış gürültüsü şeklinde oluşur. Egzoz gürültüsünü azaltmak için egzoz çıkış ağzını küçültmek, susturucu hacimlerini ve sayısını artırmak, boruları optimize etmek gerekir. Ayrıca gerek yol düzgünsüzlüklerinden gerekse motor titreşimlerinden egzoz sistemine gelen titreşimlerin bu sistem tarafından arttırılarak taşıta iletilmemesi için egzoz sistemi taşıt gövdesine, titreşim düğüm noktalarından bağlanmalıdır.
Kaynak: Metin Gümüş, “Dizel Motorlarında Tutuşma Gecikmesinin Kimyasal Kinetik Modellenmesi”, Doktora Tezi, İstanbul, 2004.
