Eleman’a Bakış Açısı

Patron ve eşi, bir çalışanlarının yeni doğan bebeğini görmeye giderler. Patronun eşi hiç durmadan konuşmaktadır. Yeni anne de sürekli eşinin gözünün içine bakmaktadır. Adamcağız “Aman karıcığım, ne olur idare ediver” dercesine sürekli kaş göz işareti yapmaktadır. Patronun karısı; “Kocam elemanlarına çok değer verir, öyle değil mi kocacığım?” der ve ipler orada kopar…

Sonrasında misafirler gitmiş, el ayak kesilmiş ve ortalık sakinleşmişken kadın ve adam, son beş saatin kritiğini yapmaktadırlar. Kadın, kocasının her sözünü “eleman” diye vurgulayarak kesmektedir.Yüzünde alaycı bir ifade vardır.

Bu güncel bir diziden küçük bir alıntıdır. [1]

Merak ettim ve araştırdım; “eleman” ne demek? Acaba “kötü” bir söz müdür? Birisi size “eleman” dese siz ne hissedersiniz?

Önce aklıma “Eleman aranıyor” ilanları geldi. Acaba vasıfsız bir anlam mı içeriyor diye düşünmedim değil. Sonra baktım ki; vasıflı, kalifiye, işinde usta, yetiştirilmek üzere diye ayrıştırılmış durumda. O zaman çok da vasıfsız olmuyor hani…

Dayanamadım, sözlükten kelime anlamına baktım.

“Öğe, unsur” diyor. Hah, tamam, hemen aklıma geldi; eskiden bolca bulmaca çözerdim ve sürekli karşıma çıkardı. Soldan sağa “Öğe, unsur karşılığı altı harfli kelime”; eleman, hiç kaçırmazdım. Bu arada bulmaca çözmeyeli de epey zaman olmuş, unutmuşum neredeyse. Hey gidi günler hey…

İkinci sırada “Bir toplulukta çalışan insanların her biri” deniyordu. [2]

Öyleyse çok da kötü bir şey demek değildi. Üstelik örnek metin olarak da “İşimizde örnek ve kusursuz bir eleman olacağız” yazıyordu. Bu açıdan bakınca aslında hiç de fena değildi.

Yetmedi, biraz daha araştırayım dedim. Karşıma “İnsanlara eleman demek” adı altında bir link çıktı. [3]

İçeriğine bakınca şöyle bir açıklama ile karşılaştım; “Çoğu zaman küçümseme içeren davranış şekli. Bunu yapanlar eğlenir, itibar kazanır, eli öpülür; eleman denilen kişi de kendini ezik hisseder.”.

Gerçekten de böyle miydi? Düşündüm şöyle bir; acaba “personel”, “çalışan” veya “eleman” demek arasında ne fark vardır diye?

Alaycı bir üslupla söylendiğinde “eleman” sanki biraz daha sırıtıyor. Oysaki aynı üslupla “çalışan” veya “personel” denildiğinde o kadar da batmıyor gibi geldi. Yine de psikolojik olabilir diye düşünmedim değil. Biraz daha araştırıp da bakınca “Kalifiye eleman” karşılığında “Uzman, tecrübeli ve ilgili konu üstünde yüksek deneyim sahibi kişi” yazdığını gördüm.

Demek ki eleman denmesi o kadar da kötü olmasa gerek ama argoya yerleştiği için ilk söylenildiğinde kötü anlam ifade ediyormuş gibi geliyor insana.

Patronunuz sizi birisi ile tanıştırırken sizin için “Bak bu benim elemanım” ya da “Bak bu benim çalışanım” ya da “Bak bu benim personelim” demesi arasında fark var mıdır sizce?

Var ya da yok, bu kelime halk arasında argoya yerleşmiş ve alay ifade eden bir sözcük olmuş bir kere. Yani anlayacağımız dilden söylemek gerekirse “Adı çıkmış dokuza, inmez sekize”…

Yok canım diyenlere, alın size bir örnek:

Birisi “Ahmet Bey, şu dosyayı getirir misiniz?” derse başka, “Hişt eleman, şu dosyayı bir uzatsana” derse başka olur, değil mi?

Sizin anlayacağınız, Dilin kemiği yok :)

Hadi kalın sağlıcakla…

[1] Dizi: Bebek İşi

[2] Sözlük, bilgiportal

[3] Ekşisözlük