Akıllı Bisiklete Dair

Akıllı Bisiklete Dair – Smart Bike

Bir önceki yazımda Bisiklet hakkında kısa bir bilgilendirme yazısı yazmıştım. İlk olarak Bisiklete Dair yazısını okumanız bu yazı ile kurulacak bir kaç alaka açısından faydalı olabilir.

Kavram Hakkında
Akıllı bisiklet denen kavram aslında bir merkez üzerinden kiralama, takip ve kontrol yapılabilen bir sistemi tanımlıyor. Yani “akıllı” ifadesinden çok şey beklemeyin. Yani kendi derdine merhem olamaz, bir konuda fikir sahibi olamaz, bir probleme çözüm öneremez. Her hangi bir karar destek sistemine sahip değildir. Peki, neden “akıllı” deniyor o zaman? O da basit. Smart Cities denen “Akıllı Şehirlerin” bir nevi şehir mobilyası konumda olan ve bilgisayar sistemi ile yönetilebiliyor olmasından dolayı “smart” sıfatını alıyor.

Akıllı Bisiklet sistemlerinde sahada bir kiosk, durak ve bisiklet bulunuyor. Bunun haricinde arka planda koşan bir yazılım ve bu yazılımın yönetildiği bir merkez bulunuyor. Yani kabaca iki parçadan oluşan sistemin saha ve merkez ayakları aşağıdaki organlardan meydana geliyor.

Sistem Hakkında

Sistemi akıllı kılan yapının bilgisayar yani bilgi teknolojileri olduğunu söylemiştik. Biraz da ondan bahsedelim.

Her bisikletin bağlı olduğu bir istasyon bulunuyor. Bu istasyonlar bir kioska bağlı. Kiosklar ise merkezi bir veri tabanına entegre edilmiş durumda. Yapılan tüm işlemler merkezde loglanarak depolanıyor. Ayrıca arzu edildiği takdirde sisteme CCTV eklentisi de yapılabiliyor. Böylece merkezden durakların durumu online olarak izlenebiliyor.

Genelde bisikletlerin kafa sütunu üzerine monte edilen bir erkek kilit çıkıntısı ile istasyonlardaki dişi kilitleme kısmına girmesi arzu edilir. Böylece bisikletin ana kadrosu üzerinden kilitleme gerçekleştirilebilir. Zincir takımı kapalı bir kutu içine alınarak dış etkilerden ve vandalizmden muhafaza edilmeye çalışılır.

Her bisiklete sistemin tanıması için bir kimlik verilir. Böylece alınan (kiralanan) bisikletin geri getirilip getirilmediği kontrol edilebilir. İstasyonlar kiosklara dolu-boş bilgisini gönderir. Kiosklar abonelik durumuna göre kullanım bedeli hesaplayarak kullanıcının hesabına tahakkuk ettirir.

Yukarıda bahsettiğim senaryo kabaca sabit kalmak kaydıyla işletme modeline göre ufak tefek değişiklikler olabilir. Bu da tamamen işletmecinin inisiyatifinde gerçekleşir. Sistemi kullanan kurumun işletme modeline göre bloke ücret alma durumu da söz konusu olabilir.

Abonelik yapmak da bir tercihtir. Kimi uygulamalarda kısa süreli fırsat uygulamaları da görülmektedir. Özellikle yabancı bir şehir ya da ülkeden gelen turistlere yönelik uygulanan bu sistem uzun süreli abonelikler yerine kısa süreli (1-7 gün) abonelik imkanları sunarak vatandaşı sistemi kullanmaya teşvik etmektedir.

Neden?

Smart Bike kavramı aynı zamanda “Bike Sharing” kavramı ile birlikte anılmaktadır. Zira akıllı bisikletler kamuya açık alanlarda vatandaşın ortak kullanımına sunulmaktadır. Bu sayede bisiklete sahip olmak yerine bisikleti bir vasıta olarak kiralama imkanı kavuşulmaktadır. Kiralık olarak bisiklet sürmenin yanı sıra akıllı bisikletler motorlu taşıtlarla ulaşıma alternatif olarak da arz edilmektedir. Yani işinizin güzergahında akıllı bisiklet ağının bir hattı varsa ve gideceğiniz mesafeyi bisikletle kat edebiliyorsanız trafiğe girmek yerine size tahsis edilmiş bisiklet yolunu kullanmak daha makul bir seçenek olabiliyor.

Meselenin sağlık kısmı ise bambaşka bir nokta. Spor yapmış olmak, vücuda hareket kazandırmak, egzoz salınımı meydana getirmemek, trafikte 10m2 alan yerine 2m2 lik bir alan kullanmak, ekonomik olması vb… nedenler bisikletin avantajları.

Günümüzde bisikleti taşımak, park etmek, bağlamak ve korumak pek kolay değil. Sıkışık şehirlerde bisiklet sahibi olmak artık meşakkatli bir iş. Bu sebeple bisikleti koruyan, bağlayan, bakımını ve temizliğini yapan, ihtiyaçlarını karşılayan başka birinin olması birçoğumuzun işine gelecektir. Bisiklet Paylaşımı tam olarak bu noktadan yardıma koşuyor. Oluşturulan hatlar üzerinde duraklar kurarak şehrin belli başlı noktalarında hizmetinize sunulan bisikletler ihtiyaç duyduğunuzda kullanıp işiniz bittiğinde her hangi bir istasyona bırakabileceğiniz ferah bir opsiyon sunuyor.

Akıllı bisiklet yolları ve duraklarına örnek verecek olursak İngiltere Londra Belediyesinin sistemine bir göz atmakta fayda var. Daha detaylı bilgi için: Transport for London

Londra Bisiklet Durakları

Dünya Çapında Akıllı Bisiklet Uygulamaları

Şu an 30 dan fazla ülkede Akıllı Bisiklet sistemleri uygulanmaktadır. Aşağıda paylaşacağım listede Türkiye bulunmasa da Türkiye’de de

Akıllı Bisiklet sistemlerinin kurulduğu bilgisini buradan sizinle paylaşmış olayım. Örnek için Kayseri (Kaybis) ve İstanbul Büyükşehir Belediyelerine (İsbike) bakmanız yeterlidir.

Dünya çapında Akıllı Bisiklet sistemine sahip ülkeler ve bisiklet sayılarını gösteren tabloya baktığımızda kimi ülkelerin bu hizmete ne kadar büyük yatırımlar yaptığını görebiliriz.

Akıllı Bisiklet sisteminin Çin, Almanya, Fransa, İspanya ve İngiltere gibi ülkelerde diğerlerine nazaran daha büyük bir kitleye sahip olduklarını görüyoruz. Bir de bu ülkelerin raylı sistemlerinin de ne denli güçlü olduklarına dikkat etmek gerekir. Yani yukarıda saydığım ülkeler ulaşım sistemlerinde toplu taşımanın her türlü imkânlarından faydalandıkları gibi bir de bisiklet paylaşım sistemini desteklediklerini görmek aslında ülkemizdeki ulaşım yatırımlarının hangi doğrultuda yönlendirilmesi gerektiğine dair bir fikir oluşturmaktadır.

Bike Fixtation Vending 

Bir de bisiklet tamir ve yedek parça imkanı sağlayan “Bike Fixtation Vending Machine”e bakalım. Bu sistem Amerika merkezli olup bisikletçilerin temel ihtiyaçlarına ulaşmalarını ve kendi çözümlerini üretebilme olanağını sağlamaktadır.

Talebin arzı doğurduğu bu uygulamada Amerikanın “0” personel (insansız hizmetler) felsefesinin de büyük katkısı var. Bizim ülkemizde ne kadar kabul görür bilinmez ama inovatif bir uygulama olduğunu kabul etmek gerekir. Malum ABD’de birçok akaryakıt istasyonunda yakıtınızı kendiniz alırsınız. Benzer uygulamaları Fransa’da da görmek mümkün fakat “pompacısı” olmayan akaryakıt istasyonunu Türkiye’de görmüş değiliz. Personelin olmadığı istasyonlardan yakıt almak ülkemizde akaryakıt fiyatlarını düşürür mü bilemem… (Sanmam)

Bisiklet Yolları 

Emniyetli sürüş için olmazsa olmaz olan bisiklet yolları iki taraf için de ayrı bir sıkıntı. Taraflardan kastım bisiklet sürücüleri ve diğerleri… Diğerlerinin için Motorlu taşıt sürücüleri, yayalar, yerel ve merkezi idareler giriyor. Bu mesele çift taraflı bir problem yumağına benziyor. Çünkü idare açısından yaklaşım “olmayan bir şeye hizmet vermek için kaynak harcayamayız” iken (potansiyel) bisiklet sürücüsü açısından mesele “bisiklet yolu yok, sürüş emniyeti olmayan bir yerde çok istesem de bisiklet süremem. Bisiklet sahibi olamam.” şeklinde.

Bu karşılıklı çıkmaza bir de cadde ve kaldırımlarımızın darlığını eklediğimizde bilhassa İstanbul gibi yoğun şehirlerde revize yapmanın zorluğunu eklemek lazım. Peki bu hususta ülkemizde neler yapılıyor. Geçen yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belediyelerin bisiklet yolu yapmasını teşvik etmek amacıyla bir genelge yayınlandı. Bu kapsamda proje yapan belediyeleri finansal destek sağlanacağı belirtildi. İlgili teşvik yazısına bu uzantıdan erişebilirsiniz. Bisiklet Yolu Projeleri Finansal Destek Yazısı

Demek ki artık “Olmayana para harcayamam” düşüncesi yerine “Talepleri dikkate almalıyız” anlayışıyla idare bir adım atıyor. Bundan sonra top ilçe belediyeleri harekete geçirmek için STKlar ve bisikletçilerde…