Yanma kontrolü
Belirleyici özellikleri ve bazı amaçları ortak olmakla birlikte yanma kontrolünü “Çalışma Nokta Kontrolü
(OPC)” ve “Aktif Yanma Kontrolü (ACC)” olmak üzere iki kategoriye ayırmak mümkündür. ACC, denetleyiciden alınan çıkış bilgisinde, akış özelliklerinin ayarlanmasında, sınır basınç salınımlarından
kaçınmada veya yanma karakteristiklerinin gelişiminde kullanılır. ACC’yi Aktif Yanma Artışı (ACE) Aktif Değişken Kontrol (AIC) olarak ikiye ayırmak mümkündür. OPC için, yakıt enjeksiyonu, yakıt-hava oranı (Ф) gibi değerler sırası belirli olan yanma parametrelerinin kontrolünde düzenli olarak denetlenir. Günümüzde Aktif Yanma ve Çalışma Nokta Kontrolü birleşik kontrol kavramı ile tanımlanmaktadır.
Aktif Yanma Kontrolü (ACC): Aktif kontrol genellikle bir performans dizini ve sistemin dinamik durumunun incelemesini gerektirir. Birçok uygulamada performans dizini durumu tanımlayan sinyallerden ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise performans dizini birbirinden ayrılmış ölçümlerden elde edilir. Kapalı çevrim aktif kontrol durum bilgisi, bir devindiricinin ilk çalışması veya bir devindiricinin kontrolleri tarafından cevaplanır ve performans dizini yakıcı çalışmasını optimize etmek için kontrol parametreleri uyumunda kullanılır. Aktif Değişken Kontrolde, sistem Aktif Yanma Artışı durumunda iken yanma parametrelerindeki değişim azaltılmaktadır. Burada amaç yanma sürecinin işleyişini ve yanma verimini artırmaktır. Kirletici madde düzeyinin azaltılması ve yanma veriminin sabit bir şekilde devam etmesi bu duruma örnek olarak gösterilebilir.
Çalışma nokta kontrolü (OPC): Otomobil motorlarında emisyon ölçümleri Çalışma Nokta Kontrolü (OPC) kapsamında ele alınabilir. Düşük emisyon miktarını koruyarak, karışım oranının (Ф) kontrolü büyük önem taşımaktadır. Bu durum, fakir karışımlı yanma durumunda karışım oranına bağlı olarak, bir fiziksel parametre olan alev sıcaklığı (Tf)’nın bir sonucu olarak NOx ve CO miktarındaki hızlı değişim ile ifade edilebilir. Bu nedenle Ф veya Tf’nin algılanması kontrol açısından oldukça önemlidir. Fakat fiziksel veya optik girişin olmayışı, düşük ölçüm doğruluğu, algılamada teknik eksiklik gibi nedenlerden dolayı uygun alev karakteristiğini belirlenmesi ve birden çok parametrenin kombinasyonu her zaman mümkün değildir. Egzoz gazı analizi, yakıt-hava karışım oranının (Ф) belirlenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kaynak: Habib Gürbüz, İsmail Hakkı Akçay ve Ali Öz’ün “İçten Yanmalı Motorlarda Çalışma Nokta Kontrol Metodu ile Yanma Kontrolü” [Taşıt Teknolojileri Elektronik Dergisi (TATED) Cilt: 1, No: 2, 2009 (31-49)] konulu makalesinden derlenmiştir.
