Trafik, sürücü ve algı fenomeni

İnşaat, sağlık ve hukuk, sistem olarak eğer medeniyet göstergesi ise buna bir de trafik düzeni ve işleyişin ilave etmek lazım. Çünkü ülke insanının ulaştığı seviyeyi göstermesi açısından trafik düzeni günümüz dünyasında gerçekten çok önemli bir ölçü.

Hangi seviye? diye sorar gibi olduğunuzu duyar gibiyim.

Tabi ki medeniyet seviyesi.

2010 yılı itibariyle dünya nüfusu 6,8 milyar ve dünyadaki toplam taşıt miktarı ise 900.000.000 civarında. 2020 yılında dünya nüfusunun 7,5 milyar ve taşıt miktarının 1,1 milyar olacağı ön görülmektedir.

1,1 milyar bir araç boyu 4,5 metre alındığında dünyanın çevresinin yaklaşık olarak 125 katı.

2030 yılında taşıt sayısının 1,3 milyar, 2050’de ise 2,0 milyar olması ön görülüyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün raporuna göre, 15-29 yaş grubunun hayatına kasteden bir numaralı tehlike, ölümcül bir virüs veya hastalık değil. Tabiî ki beklendiği üzere trafik kazaları. Dünyada her yıl trafik kazalarından 1 milyon 300 bin insan ölüyor. Aynı kazalarda 50 milyona yakın insan, birçoğu kalıcı hasarlar alarak, yaralanıyor.

Türkiye’de durum nasıl?

Pek iç açıcı değil! Çünkü; 2010 yılında meydana gelen 1.104.388 kazada, 4.045 kişi ölmüş ve 211.496 kişi de yaralı olarak kurtulmuş.

Bu rakamlar konunun ve durumun ciddiyetini anlatmaya yeterde artar bile.

Peki bu rakamların aktörleri neler…

Tabiî ki: “Hız limitine uymama”, “hatalı solama”, “öndeki aracı yakın takip”ile “alkollü, yorgun ve uykusuz araç kullanma”ilk 4’de yer alıyor.

Kazalara yol açan en önemli faktör “eğitimsizlik”, “bilinçsizlik”ve “sabırsızlık”nedeniyle temelde “kurallara uymamak”.

Araçların ve yolların kalitesi arttı ama sürücülerin kalitesi artmadı! Eskiden araçlar yanlış sollama sonucu kafa kafaya çarpışıyorlardı; şimdi ya bariyerlere ya da önlerindeki araçlara bindiriyorlar.

Bir başka konu da kazaları dert etme tarzımız.

Bir kazanın korkunçluğunu ölümlü olup olmadığına bakarak değerlendiriyoruz. Maddi hasar sorununu bir yana bırakalım… Geçtiğimiz on yılda bir buçuk milyondan fazla insanın trafik kazaları nedeniyle sakat yaşamaya mahkûm olduğundan kimse söz açmıyor bile. Tabir caizse ateş düştüğü yeri kaza da sakat kalanları ve birinci halkadaki yakınlarını yakıyor.

O zaman insan “kurallara uymamak fenomenini”düşünmeden ya da düşündürmeden edemiyor.

Kazaların temel nedeni direksiyondaki sürücülerin genel “ruh hali”.

Toplumbilimciler bu toplumun insanının “sürücü olarak” içine girdiği ruh halini ve bu hale etki eden kültürel dinamikleri iyice analiz etmeleri lazım geliyor. Yeni trafik yasaları da ona göre şekillendirilmeli!

Kurallara uymanın sağlanması uzun vadede eğitimle mümkün görünüyor. Ancak, kısa vadede yapılacak en önemli uygulama ise denetim, denetim, denetim. Jandarma ve trafik polisi yoğun denetim yapmalı, kuralları çiğneyenlere gerekli idari para cezaları verilmeli. Cezaların oranı da bir o kadar önemli. Can yakıcı ve caydırıcı olmalı, aksi halde denetimin anlamı kalmıyor. Cezalar bugün uygulanan miktarların çok üzerinde olmalı. Devlet denetim ve cezaların artırılması için çalışma yapmalı.

Bu çalışmalarda paralel olarak hem siyasilerin öncelikli olarak elini taşın altına koyması hem de kamuoyunun ortak hareket etmesi gerekir. Geç kalmış sayılmayız. Çünkü yollarda binlerce insanımızı kaybedecek kadar bonkör değiliz.

Hulasa insanın olduğu ya da doğduğu her yerde problem var ve problem olur. Sistem ne kadar mükemmel olursa olsun, o sistemi delen insanlar olur ve olacaktır. İnsanın kendi hayatını ve sağlığını koruma ve kollama seviyesi; başkalarının hak ve hukukuna riayet etmedeki seviyesi; hukuka ve kanunlara karşı saygı seviyesi; ferdî hürriyetinin sınırlarını bilme seviyesi.

Bir medenilik göstergesi değil mi?

Yoksa ben yanılıyor muyum?

Yanılmadığı mı her gün görüyorum.

Hayatın tekrarlardan oluştuğunu görür gibi.

Dr. Abdullah DEMİR – 23/06/2011