Katalitik konvertörün iptal edilmesinin sakıncası var mıdır?

Üç yollu katalitik konvertör ile donatılmış araçlarda egzoz gazlarında bulunan ve atmosferi kirleten gazların zararsız hale dönüştürülebilmesi için, silindirler içine alınan hava-yakıt karışımının idealde teorik hava-yakıt oranı civarında tutulması gerekir.

Bunu lamda sensörü (diğer adı ile oksijen sensörü) sağlar.

Bu sensör hava-yakıt oranının, teorik hava-yakıt oranından daha zengin veya daha fakir olduğunu tespit ederek geri beslenme sinyali üretir.

Bu sinyal elektronik kontrol ünitesi tarafından değerlendirilerek uygun yakıt hava karışımı için gerekli düzenleme yapılır.

Bazı araçlarda bir,

bazılarında iki

hatta

bazı araçlarda üç ve daha fazla lambda sensörü bulunabilmektedir.

Peki bu sensör nereye konumlandırılır?

Lamda sensörü, ya katalitik konvertör ile motor arasına

ya da

konvertörün çıkışına

veya

hem katalitik konvertör ile motor arasına hem de konvertörün çıkışına birlikte

konumlandırılmaktadır.

Katalitik konvertör ile motor arasına monte edilen lambda sensörü rezistanslı tiptir ve motorun emisyonunun değerlendirilmesi için veri sağlar.

Katalitik konvertörün çıkışına monte edilen ise konvertörün verimliliğini denetler.

Katalitik konvertörün iptal edilirse ne olur?

ya da

Ne yapılmalıdır?

Katalitik konvertörün iptalinde egzoz sisteminde bazı değişiklikler yapmak gerekir.

Katalitik konvertör yerine uzun bir boru takılarak orta kısım susturucu haline getirilebilir.

Bu işlem teknik açıdan mümkündür.

Bu durum yüksek devirde bir miktar kazanç (1 ya da 2 HP ekstra güç) sağlarken,

düşük devirlerde bir miktar kayıplar oluşturur.

Ya da araca yeni bir arka ve orta susturucu hatta yeni bir manifold takılabilir.

Ancak tüm bu ek işlemler sorunu çözmek için yeterli değil.

Çünkü araçtaki lambda sensörlerinin durumu ne olacak?

Lamda sensörleri takılan boruya takılabilir fakat sensörün ya da sensörlerin okuması doğru olmaz.

Bu durum motor yazılımını direk etkiler ve tüm motor yönetim sistemini verimsiz çalıştırabilir. Dolayısı ile yakıt sarfiyatı artabilir.

Buna ek olarak

katalitik konvertör egzoz basıncını düşürdüğü için konvertör çıkarıldığında egzoz basıncı yükseleceğinden dolayı da yakıt tüketiminde bir miktar artış olur.

Ayrıca devamlı motor arıza lambası (engine check lamp ya da MIL) yanar.

Bunun birde çevreye olan olumsuz etkileri söz konusu olur.

Küresel ısınmaya ve çevre kirliliğine karşı mutlaka araçlarda olması gereken bu sistemlerin iptali tavsiye edilen bir durum değildir.

İptal edilmesi halinde belki de çevreye olan zarar 2-3 kat daha artar.

Sözün özü; hem verimli ve ekonomik hem de çevreci sürüş için katalitik konvertörün iptal edilmesini tavsiye etmiyorum.

Yazı ile ilgili kavramlar:

Lambda değeri: Gerçek hava/yakıt oranının teorik hava/yakıt oranına bölünmesi ile bulunan değerdir.

Lambda sensörü: Katalitik konvertör ile motor arasında bulunan lambda sensörü motorun emisyonunun değerlendirilmesi için veri sağlarken, konvertörün çıkışındaki lambda sensörü ise katalitik konvertörün verimliliği hakkında veri üretmektedir. Katalitik konvertör ile donatılmış motorlarda egzoz gazında bulunan ve atmosferi kirleten gazların zararsız hale dönüştürülebilmesi için, silindirler içine alınan hava-yakıt karışımının teorik hava-yakıt oranı civarında tutulması gerekir. Lambda sensörü (oksijen sensörü), hava-yakıt oranının teorik hava-yakıt oranından daha zengin veya daha fakir olduğunu tespit eder. Benzin motorlu otomobillerin optimum emisyon kontrolünün ve yakıt ekonomisinin hava/yakıt oranının yaklaşık 14.7/1 olduğu zaman sağlanacağı bulunmuştur. Hava/yakıt karışımı stokiyometrik değerlerin altında veya üzerinde olduğu zaman bu durum sensör tarafından algılanarak geri beslenme sinyali üretilir. Bu sinyal elektronik kontrol ünitesi tarafından değerlendirilerek uygun yakıt hava karışımı için gerekli düzenleme yapılır.

Katalitik konvertör: Egzoz sisteminden atılan gazları zararsız hale getirmek için kullanılan, seramikten yapılmış bir parçadır. Katalitik konvertör, gözenekleri katalitik etki sağlayan maddeler ile kaplıdır. Katalitik konvertör yerine katalitik dönüştürücü ya da katalizatör de denilebilir.

Üç yollu katalitik konvertör: Karbon monoksit, azot oksitler ve yanmamış hidrokarbonlar; egzoz gazları içindeki esas zararlı elemanlardır. Katalitik konvertöre; NOx (Azot Oksit), CO (Karbon monoksit) ve HC (Hidrokarbonlar) olarak giren maddeler reaksiyon sonucunda N2 (Azot), CO2 (Karbon dioksit) ve H2O (su)’ya dönüştürülerek dışarı atılır.

Katalizör: Katalizör katalitik etki sağlayan madde demektir.