Eko Sürüş – 4 – İlk hareket, gaz pedalı ve vites senkronizasyonu

Yakıtı rölantide bekleyerek tüketmeyin!

Sabahları hareket etmeden önce motor yağının ısınıp motorun her noktasına ulaşması için motoru çok kısa bir süre rölantide ısıtmak gerekebilir. Ancak özellikle sıcak havalarda rölantide beklemek kesenizi sıcak tutar.

Ani kalkışlardan kaçının!

Ani yapılan kalkışlar, çekişin olduğu tekerleklerin patinaja geçmesine, bir başka değişle motorun ürettiği gücün patinajda tüketilip hareket sağladığı için de enerji kaybına sebep olur. Ani kalkışlar yapmak, hem yakıt tüketimini önemli ölçüde artırır hem de aracın lastik ve yürüyen aksamının hızlı yıpranmasına yol açar. Ayrıca, gaz pedalına her ani basışta, karbüratörlü otomobillerde kapış pompası devreye girerek daha fazla benzinin havayla karışmasına neden olur ki, bu fazla benzin karışımının bir kısmı, yanmadan egzozdan atılır. Aynı sonuç enjeksiyonlu otomobillerde de yaşanır. Ani kalkışların tüketim artışına yol açması dışında otomobilin mekanik aksamı ve lastiklere de zarar verildiğini unutmamak gerekir.

Gaz pedalına dikkat!

Otomobilin yakıt tüketimi kontrol altında tutmak, her şeyden önce sizin elinizdedir. Çünkü bunu sağlayacak ana unsur, sağ ayağınızın altındaki “gaz pedalıdır”. Otomobilin yakıt besleme sistemi ister eski tip karbüratörlü, ister modern enjeksiyonlu olsun, “gaz pedalına ne kadar fazla basarsanız, o kadar fazla yakıt tüketirsiniz” kuralı her zaman geçerlidir. Gaz pedalına ayağın altında bir yumurta varmışçasına hassas basmak, yani “yumurta kırmamak” ekonomiklik sağlar. Bu bağlamda;

• Otomobili sürekli yüksek devir bandında kullanmak tüketimi artırır.
• Maksimum torkun üretildiği devir aralığı sürüş ve ekonomi için idealdir.
• Eğer otomobilinizi güçlendiren motor enjeksiyonluysa ya da karbüratörlü olup cut-off sistemine sahipse yokuş aşağı inerken gaz pedalına basmayın. Bu sistemler, motor çalışır durumda ve araç vitese girerken ayak gaz pedalından çekildiğinde yakıt akışını kestiğinden tüketim minimum düzeyde gerçekleşir. Ancak yokuş aşağı inerken kesinlikle vitesi boşa almamak ve asla kontağı kapatmamak (OFF konumuna almamak) gerekir. Vites boşa alındığında motora yakıt girişi kesilmediğinden tüketim devam eder. Ayrıca motor kompresyonu ortadan kalkacağından otomobili durdurmak güçleşir. Kontak kapatıldığındaysa fren sistemi çalışmadığı için yapılacak yakıt tasarrufuna karşılık ciddi kazalarla karşı karşıya kalınabilir. Elektronik yakıt enjeksiyonlu (EFI- electronic fuel injection) motora sahip araçlarda -ki günümüzde araçların çoğu öyle- yokuş aşağı inerken motor freninden ve yakıttan tasarruf sağlamak için aracı viteste bulundurun.

Aracınızı ideal motor devir bandında kullanın!

İçten yanmalı motorların en verimli çalıştığı devir, maksimum torku ve gücü ürettiği devir bandı aralığıdır. Motorun tasarım özelliklerine göre maksimum torkun üretildiği devir bandı ne kadar genişse, otomobil aynı viteste uzun süre aynı konforla kullanılabilir. Aynı şekilde, maksimum torkun bulunduğu devir, motorun en az yakıt tükettiği devirdir.

Trafiği iyi izleyip ilerideki kırmızı ışığı ya da duran trafiğe göre gaz pedalını zamanında bırakmak gerekir. Otomobilinizin “kullanıcı el kitabına”bakarak maksimum torkun hangi devirde elde edildiğini öğrenip sabit hız sürüşlerinde aracınızı mümkün olan en yüksek vitesle bu devirde kullanmaya azami gayret gösterin. Eğer otomobilinize can veren benzinli motor maksimum torkunun üretildiği devre ait bilgiye ulaşamıyorsanız, otomobilinizi 2500 ile 5000 d/d arasında kullanmaya çalışın. Ancak dizel motorlu araçlarda devir bandı ise genellikle 1800 ile 4000 d/d arasındadır.

Doğru devirde doğru vitesi seçin!

Tüketimi kontrol altında tutmak için doğru zamanda doğru vitesi kullanmak gerekir. Örneğin birinci vites, yalnızca otomobili hareket ettirmek için kullanılır. Birinci vitesle ilerlemeye çalışmak önerilmez ve hemen ikinci, sonrasında da daha üst viteslerin kullanılması gerekir. Vites değiştirirken motorun üst devirlere çıkmasını beklemenin ve performans elde etmek için üst devir kullanımda ısrarcı olmanın en önemli sonucu, yüksek yakıt tüketimidir. Yakıt tüketimini gaz ve fren pedalı kullanımı kadar, vites seçimleriyle de azaltabilirsiniz. Motor sesine kulak vererek ve devir göstergesine bakarak ibrenin kırmızı bölgeye ulaşmasını beklemeden vites büyütmek, yakıt ekonomisi sağlar.

Yüksek viteste gaz pedalına sonuna kadar basıldığında motorun tam yakamayacağı kadar yakıt silindirlere gönderilir. Bu durum yakıt tüketimini arttırır. Aynı şartlarda daha küçük viteste gaz pedalına basmak daha avantajlıdır. Agresif sürüş stilinin yakıt tüketimini körükleyeceğini ve beraberinde otomobilin mekanik aksamına da zarar verebileceğini unutmamak gerek. Ancak az yakıt tüketmek için çok düşük devirlerde yüksek vitesle de sürekli yol almaya da çalışmamak gerekir. Çünkü çok düşük devirlerde kullanılan bir otomobilin motoru çabuk yıpranacağı gibi mekanik aksamı da zaman içinde zarar görebilir. Bu durum, yakıt tüketimini azaltarak yapılan tasarrufun servislerde onarım ve yedek parçaya ödenmesi anlamına gelir.

Özetle; vites değişim anının seçimi, sürüş açısından yakıt ekonomisini etkileyen önemli bir faktördür. Çalışma düzeyini yüksek verimli bölgede tutmanın belirgin bir yolu, vitesi ekonomik noktada değiştirmektir. Böylelikle motor, gerekli olan gücü her durum için mümkün olan en düşük devirde üretecektir. Aynı güç daha yüksek vitesler de elde edildiğinde yakıt ekonomisi sağlanır.

Sözün özü: Aracınızla birlikteliğinizde; rölantide kısa süreli bekleye, ani kalkışlara, gaz pedalına, ideal motor devir bandına ve doğru devirde doğru vitesi seçmeye odaklanmak ekonomiklik sağlayacaktır.

Temel Kavramlar:

Motor Freni: Uzun bir yokuş aşağı sürüşte, motor kompresyonunun frenleme etkisinden yararlanmak için; otomatik şanzıman için, yerine göre “3”, “2” veya “1” konumu seçilir. Motor freni, en çok 1. viteste etkilidir. Normal motor frenleme etkisi elde etmek için, “3” ya da “2” konumu seçilir. Daha yüksek frenleme etkisi için “1” konumu seçilmelidir. Manüel şanzımanda, vites küçültme sıralı bir düzende yapılmalıdır. Manüel şanzımanlı araçlarda, aynı anda iki veya daha fazla vites atlatılmamalıdır. Bu şekilde; aracın şanzımanı zarar görmez. Uzun yokuş aşağı inişlerde -dağ yolları gibi- motor kompresyonunun kullanılması, aracınızın frenlerinin ömrünü artırabilir.

Performans ve Yakıt Tüketimi İlişkisi: Genellikle performans ile yakıt tüketimi doğru orantılı olarak değişmektedir. Ne kadar çok performans o kadar çok yakıt tüketimi. Ancak yakıt ekonomisi ile performans arasında ters orantı vardır. Çünkü performans artınca, yakıt ekonomisi düşer.

Araçlarda Yakıt Tüketimini Etkileyen Değişkenler: Taşıtlardaki yakıt ekonomisini; motorun soğuk olup olmadığı, aracın çalışma koşulları, sürücü, rakım, iklim koşulları ve trafik akışı gibi konular büyük oranda etkilemektedir.

Motorun Yakıt Ekonomisi: Motorun yakıt ekonomisi için devir, tork ve güç ilişkisi incelenmelidir. Ancak motor araçla kombine edildiğinde vites değişim anının seçimi de sürüş açısından yakıt ekonomisini etkileyen önemli bir faktördür.