NOx kontrol teknolojileri

Yazar: · Yayımlanmış · Güncellendi

Benzinli ve dizel araç egzoz emisyonlarında bulunan azot oksitler çevre için en ciddi problemlerdendir. Fakir yanmalı benzin ve dizel motoru egzozundaki yüksek oksijen miktarı NOx emisyonlarının kontrolünü karmaşık hale getirmektedir. Günümüzde halen uygulanmakta olan ve gelecekte yürürlüğe girecek olan katı emisyon standartlarından dolayı son yıllarda NOx emisyonlarının azaltılmasıyla ilgili yoğun çalışmalar yapılmış ve neticede birçok NOx kontrol teknolojileri geliştirilmiştir.
Benzinli motorlarda zararlı egzoz emisyonlarını motor egzozunda zararsız hale getirmek için yaygın olarak kullanılan üç yollu katalitik konvertörler, yanma stokiometrik hava/yakıt oranında gerçekleşirken NOx kontrolünde etkili olmasına rağmen, karışım oranı fakirleştikçe egzozdaki oksijen miktarının artmasına paralel olarak yüksek oranda NOx dönüşümünü gerçekleştirememektedir. Yakıt tüketimini azaltmak için benzin motorlarının fakir bölgede çalışması istenmektedir. Dizel motorları da zaten doğası gereği fakir şartlarda çalıştığı için her iki motor egzozunda da oksijen miktarı fazladır. Fakir yanma durumunda oksijen fazlalığında NOx’in katalitik olarak uzaklaştırılması, katalizör çalışmalarının en önemli hedeflerinden biridir. 
Oksijen varlığında NOx’in N2’ye seçici indirgenmesi için indirgen madde ilavesi gerekmektedir. Seçici katalitik indirgeme (SCR) yöntemi, yanma sonrasında fakir yanmalı benzin ve dizel motorunun oksijence zengin egzoz ortamında, NOx emisyon standartlarını tutturmada kullanılan en ekonomik ve geniş sıcaklık aralıklarında en verimli teknolojidir. 
SCR katalizörlerinde indirgen madde olarak amonyak/üre ve hidrokarbon kullanılarak NOx indirgenmesi gerçekleştirilmektedir. Fakir yanmalı benzin ve dizel motorlarında SCR uygulamalarında NOx’in indirgenmesinde, indirgeme maddesi olarak araçlarda taşınması tehlikeli olan amonyak yerine hidrokarbonlar kullanılabilmektedir. NOx’in indirgenmesi, oksijenden ziyade NOx’lerle reaksiyona girmeyi tercih eden hidrokarbonların seçici indirgeme maddesi olarak kullanılmasıyla gerçekleşmektedir. Bu işleme azot oksitlerin hidrokarbonlar ile seçici katalitik indirgenmesi (HC-SCR) denir. 
Kaynak: Alaattin Osman Emiroğlu ve Osman Eldoğan’ın “Fakir Yanmalı Benzin Motoru Ve Dizel Motorlarında Oksijen Fazlalığında Azotoksitlerin Hidrokarbonla Seçici Katalitik İndirgenmesi (HC-SCR)” (10. Uluslararası Yanma Sempozyumu, Sakarya, 9-10 Ekim 2008) konulu makalesinden derlenmiştir.

Dr. Abdullah DEMİR

1973 yılında Trabzon’da doğdu. İlk, orta ve liseyi Trabzon’da tamamladı. 1992 yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümünü kazandı. 1996 yılında Otomotiv Öğretmeni olarak mezun oldu. 1999 yılında yüksek lisansını tamamladı. 1997-2000 yılları arasında Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2009 yılında Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde “Fren Disklerine Uygulanan Kaplamaların Frenleme Performansına Etkisinin Deneysel İncelenmesi” konulu tez çalışmasıyla doktor oldu. Demir, İBB - İstanbul Otopark İşletmeleri (İSPARK) AŞ’de sırasıyla, Teknik İşler Şefi, İşletmeler Müdürü, Etüt Plan ve Proje Müdürü, Etüt ve Planlama Müdürü olarak çalıştı. 2011 yılında Marmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak göreve başladı. Başta otomotiv olmak üzere, güç aktarma organları, alternatif yakıtlar, ulaşım ve otopark yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası dergilerde, kongre ve sempozyumlarda yayımlanmış makale çalışmaları bulunmaktadır. Ayrıca “Güç Aktarma Organları”, “Otopark Uygulamalarında Teknoloji, Çevre ve Emniyet Faktörleri”, 40 bin kelimelik “Otomotiv ve Temel Teknik Bilimler Sözlüğü”, 11 bin kelimelik “Sistem Sistem Otomotiv Teknik Terimler ve Terminolojiler Sözlüğü”, 2500 kelimelik “Otopark Endüstrisi Sözlüğü” gibi yayınları da bulunmaktadır. www.otoguncel.com web sitesinin editörlüklerini yürüten ve wushu spor dalında uluslararası hakem olan Demir, evli ve iki çocuk babasıdır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir