Otomobillerin mekan bağlılığı nasıl yönetilir?

Gaston Bardet, “Şehirlerdeki özel otomobillerin 24 saatlik yaşamlarının, yaklaşık 2 saatinin “hareket halinde” ve geri kalan 22 saatinin “park etme” eylemiyle geçtiğini” belirtmektedir (Yardım,  2009). Litman’ın araçların mekan bağlılığına yaklaşımı ise, “Şehirlerde özel otomobillerin 24 saatlik yaşamlarının, yaklaşık 1 saati “hareket halinde” geçiyor ise, geri kalan 23 saati “durma” eylemiyle geçer” olarak tanımlanmaktadır. Bu yaklaşımlar araçların evi olan düzenlenmiş otoparkların önemini göstermektedir.

***

Otomobilin varlığı mekanı gerektiren bir husustur. Ancak otomobillerin bu mekan ihtiyacının ve bağlılığının hem kullanıcı hem de araç bağlamında konforlu yürütülmesi, temelde bir planlama ve yönetim sorunudur.

Toplu taşıma altyapısı tamamlanmış ülkelerde bile, kent içi ulaşımın önemli bir kısmı, hâlâ özel taşıtlarla yapılmaktadır. Taşıtların vardıkları noktada park edebilecekleri yerlerin düzenlenmiş olması, daha kaliteli bir yaşamın önemli bir unsurudur. Nitekim sürücüler taşıtları için her zaman bir park yeri bulacaklardır. Konunun önemi, bu işi ne kadar konforlu, düzenli ve başkalarını rahatsız etmeden yapabildiklerinde yatmaktadır. Bunun en önemli yolu da kentlerdeki tüm otoparkları düzenlemek ve disiplinli bir yönetim ve denetimle, sürecin devamını sağlamaktır (Yardım ve Ağrikli, 2009).

Otopark yönetiminde, mevcut otopark planlama uygulamalarıyla ilgili problemler araştırılmakta, otopark tesislerinin maliyetleri ve geliştirilen yöntemlerle elde edilebilecek gelirler tartışılmakta, özel otopark yönetim stratejileri ve bunların nasıl uygulanabileceği üzerinde çalışmalar yürütülmektedir. Otopark yönetiminin; tesis maliyeti tasarrufu, gelişmiş hizmet kalitesi, daha esnek tesis konumu ve tasarımı, gelir oluşumu, arazi kullanımında azalma, talep yönetimini ve akılcı büyümeyi (smart-growth) destekleme, yürünebilirliği arttırma, altyapı yönetimi maliyetlerini, su kirliliği ve küresel ısınma etkilerini düşürme, daha yaşanabilir yerleşimler oluşturması gibi çeşitli faydaları vardır (Litman, 2007).

Bu bağlamda ulaşım-otopark yönetimi temel stratejileri kapsamında; toplu taşıma sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanımının özendirilmesi ilkesi benimsenmelidir. Buna koşut olarak, uygun aktarma (park et-devam et) ve otopark alanları planlanarak toplu taşıma sistemlerinin kullanımı özendirilmeli ve özel otomobillerin kentin merkez bölgelerine girişleri azaltılmalıdır. Ayrıca mümkün mertebe yol dışı otoparklar teşvik edilerek ana arterlerdeki tıkanmanın ve yol kenarı otopark giriş-çıkışları ve otopark yeri aramalarından kaynaklanan emisyonların, trafik güvenliğinin, stresin ve yol işgalinin önüne geçilebilir (Demir ve Çavdar, 2007).

***

Trafikte seyreden araç sayısının giderek artması nedeniyle şehirlerin park alanı konseptine ve park alanlarının ekonomik kullanımına yönelik planlama ihtiyacı da artış göstermektedir. Belediyeler park alanlarını şehrin dokusuna uygun şekilde kullanıma sunması ve organize etmesi için gerekli enstrümanlara ve yaptırım gücüne sahiptir. İlçe ve belde yönetimleri de bu planlama çalışmalarına dâhil edilerek karar verme mekanizmasında etkili ve sorumlu olmaları sağlanmalıdır (Bayer, 2006).

Şehirdeki ulaşım planlaması bir yandan motorlu araçların hareket serbestisine ve sosyoekonomik faktörlere cevap vermeli, diğer yandan şehir içinde trafik yoğunluğu, trafik dağılımı ve yolların kullanımına ait kararları verme noktasında esnekliğe de sahip olmalıdır. Şehir içinde en büyük problemi park eden araçlar teşkil etmektedir (Bayer, 2006).

***

Ekonomik büyüme ve hayat kalitesinin iyileşmesini destekleyen önemli enstrümanlardan biri de araçların düzenlenmiş otoparklara çekilmesi ve şehir merkezlerinin yayalar öncelikli planlanması ve yönetilmesinde yatmaktadır. Otopark planlaması, yönetimi ve denetimi bu hedef/ler/e ulaşmak için çok önemli bir araçtır. Bu aracın kullanılması “ehliyet” gerektir.

***

Özetle: Şehirlerin fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri ve şehir içindeki yaşam kalitesini sürdürülebilir kılmak için uygun yerlere konumlandırılmış park alanları ve geniş bir alana yayılmış park yönetim ve denetim sistemlerinin şehirle bütünleştirilmesi gerekmektedir. Otomobillerin bir günlük zamanlarının ortalama 1-2 saatlik dilimini şehir trafiğinde hareketli olarak geçerken kalan kısmı ise park halinde geçmektedir. Bu durum genelleme yapıldığında otomobillerin yaklaşık %90-95’lik yaşam süreleri otoparklarda geçmektedir (Yardım ve Ağrikli, 2009). Bu durum bizi araçların park yerinde konforu fazlasıyla hakkettiği sonucuna götürebilir.

Özetin Özeti: Söz Hermann Knoflacher’de: “Atı ahırda iken eyerleyeceksin. At ahırdan çıktıktan sonra eyerlemek biraz zor olur”.

Dr. Abdullah DEMİR

1973 yılında Trabzon’da doğdu. İlk, orta ve liseyi Trabzon’da tamamladı. 1992 yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümünü kazandı. 1996 yılında Otomotiv Öğretmeni olarak mezun oldu. 1999 yılında yüksek lisansını tamamladı. 1997-2000 yılları arasında Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2009 yılında Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde “Fren Disklerine Uygulanan Kaplamaların Frenleme Performansına Etkisinin Deneysel İncelenmesi” konulu tez çalışmasıyla doktor oldu. Demir, İBB - İstanbul Otopark İşletmeleri (İSPARK) AŞ’de sırasıyla, Teknik İşler Şefi, İşletmeler Müdürü, Etüt Plan ve Proje Müdürü, Etüt ve Planlama Müdürü olarak çalıştı. 2011 yılında Marmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak göreve başladı. Başta otomotiv olmak üzere, güç aktarma organları, alternatif yakıtlar, ulaşım ve otopark yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası dergilerde, kongre ve sempozyumlarda yayımlanmış makale çalışmaları bulunmaktadır. Ayrıca “Güç Aktarma Organları”, “Otopark Uygulamalarında Teknoloji, Çevre ve Emniyet Faktörleri”, 40 bin kelimelik “Otomotiv ve Temel Teknik Bilimler Sözlüğü”, 11 bin kelimelik “Sistem Sistem Otomotiv Teknik Terimler ve Terminolojiler Sözlüğü”, 2500 kelimelik “Otopark Endüstrisi Sözlüğü” gibi yayınları da bulunmaktadır. www.otoguncel.com web sitesinin editörlüklerini yürüten ve wushu spor dalında uluslararası hakem olan Demir, evli ve iki çocuk babasıdır.

Bunlar da hoşunuza gidebilir...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir