Dünya örnekleri ile LPG’li araçların katlı otoparklarla birlikteliği

2010 yılı itibariyle dünya nüfusu 6.800.000.000 ve dünyadaki toplam taşıt miktarı ise 900.000.000 civarındadır [1]. Tüm bu taşıt miktarının yaklaşık %1.7’si otogazlı araçlardan oluşmaktadır. Türkiye’deki 15 milyonluk motorlu kara taşıtının, yaklaşık 3 milyonu sıvılaştırılmış/likit petrol gazına (LPG) dönüştürülmüş olmak üzere 7,5 milyonu otomobillerden oluşmaktadır. Yani diğer bir ifade ile her 1000 otomobilden 400 tanesi LPG’li.
ABD’deki otogaz pazarı raporunda dünyada 2008 yılı sonu itibari ile 14,6 milyonluk otogaz pazarı olduğu belirtilmektedir. Yine aynı raporda Türkiye 2,32 milyonluk otogaz pazarıyla birinci olan Güney Kore’nin ardından 2.24 milyonluk pazarla ikinci sırada yer almaktadır [2]. 2010 yılı sonu itibarıyla Türkiye’deki otogazlı araç sayısı 3 milyon civarındadır [3]. Türkiye’deki artış oranı (1,34) dünya otogaz pazarına birebir uygulandığında bugün dünyada yaklaşık 19,5 milyonluk bir otogazlı araç parkı olabileceği bulunur.
Uluslararası Doğalgazlı Taşıtlar Derneği’ne (IANGV) göre ise 2010 yılında 15 milyona erişen otogaz pazarının 2020 yılına kadar 50 milyona bulabileceği belirtilmektedir [4].
Otogazlı araç pazarı böyle değişirken durum otoparkları kullanmaya gelincesektörün yaşadığı baskı var mı ona bir göz atalım.

• Dünyada, LPG’ye dönüştürülmüş otomobillerin kapalı yer altı ve yerüstü kat otoparklardan yararlanmasına yönelik tek düze bir uygulama bulunmamaktadır. Bazı ülkeler durumu, tamamen yerel belediyelere (Avusturya ve Almanya) ve otopark işletmecilerine bırakırken, bazı ülkelerde serbest (Belçika ve İsviçre), bazı ülkelerde şartlı (LPG yakıtı sisteminde emniyet valfi kullanımıyla, İtalya ve Fransa) ve bazılarında ise yasak (Macaristan ve Türkiye) olarak karşımıza çıkmaktadır [5].
• Almanya’da “Model Garaj Yönetmeliği’nde (Muster-Garagenverordnung – Model Garage Ordinance, March 1993) getirilen yüksek emniyet standartları ile LPG’li araçların yer altı kat otoparklarını kullanmak için koyulmuş yasaklar kaldırılmıştır [5].
• 2009 yılındaki EPA kongresinde Dirk Keßler,1998’den sonra Almanya’da LPG ve CNG’li araçların otoparklardan yararlanması için herhangi bir kısıt bulunmadığını belirtmiştir [6].
• Hong Kong’da otogazlı araçlar için yapılan düzenlemelere yönelik çalışmalarda LPG’li araçların yaklaşık 40 yıllık mazisinden bahsedilmekte ve hem Japonya hem de Hollanda gibi ülkelerde kullanıldığı hakkında bilgi verilmektedir. Bu iki ülke haricinde Amerika (New York, California, Oklahoma City, Texas, Arizona), İngiltere, Avustralya, Kanada ve Belçika gibi ülkelerde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Kanada ve Belçika hariç diğer ülkelerde LPG’li araçların yol dışı otoparklardan yararlanmasının yasak olduğuna dair net bir uygulama bulunmadığından bahsedilmektedir [7]. Yine Hong Kong Hükümeti yaptığı düzenlemelerde; LPG’li araçların açık alanlara ve tabi havalandırmalı yer üstü kat otoparklara park etmesini tavsiye etmektedir. Ancak etkili ve emniyetli cebri havalandırmalı (effective and reliable forced ventilation systems) yer altı kat otoparklara da park edebileceklerini belirtmektedir. Yine aynı düzenlemelerde LPG’li araçların çok küçük garajlara park etmesinin sakıncalı olacağı da belirtilmektedir [8]. Ayrıca Hong Kong’ta uygulanan regülasyonlarda, LPG yakıt sistemleri aşırı akış ve basınç emniyet valfleri ile (excess flow valves and pressure relief valves) korunduğunda ve uluslararası standartları karşılayacak şekilde dizayn edilmiş ve montajı gerçekleştirilmiş LPG yakıt tanklarına (%85 doluluk sınırlayıcısı, automatic fill-limiter) sahip araçların en az benzin ve dizel araçlar kadar güvenli olduğu da yazılmıştır[7].
• Alman Otomobil Kulübü (ADAC) tarafından açık havada yapılan LPG ve CNG’li araçların çarpışması ve yangın testlerinde gaz kullanan taşıtların konvansiyonel taşıtlardan daha tehlikeli olmadığı tespit edilmiştir [9].
• İngiltere’de 1994 ile 2005 yılları arasındaki yangın istatistikleri incelenmiş ve bina regülasyonlarına bağlı olarak 12 yılda otoparklarda 3096 yangın olduğu tespit edilmiştir. Bu yangınlardan 1592’si bir araçta (1504’ü bir araçta başlamamış fakat bunların bir kaçı bir taşıta yayılmış) başlamış. Otoparklarda ortalama yılda 258 yangın olmuş. 1994 yılında 401 yangın meydana gelmişken bu sayı 2005 yılı itibariyle 142’de kalmıştır. Bu rakam 2006 yılı itibariyle İngiltere’de meydana gelen 426.200 yangının %0.3’ü gibi bir orandır. Araştırma yangınların genellikle diğer araca yayılmadığını da göstermektedir. Martin Shipp ve arkadaşları tarafından yürütülen tam ölçekli yangın testlerinde değişik kategorilerde 11 test ve 22 otomobil kapalı otoparkta teste tabi tutulmuştur ve yapılan çalışmada testlerin tamamında yanan aracın çevrelenmiş donanımda gaz sıcaklığı 1100 oC’yi bulduğu tespit edilmiştir. Test 4’de LPG’li araçta (2003 model Vauxhall Vectra 1.8 LPG Geniş Hatchback) ise 1200 oC’lere ulaşıldığı belirtilmektedir. Ancak basınç emniyet valfli LPG tankı bu testlerden patlamadan çıkmıştır. Bu sonuç istatistiklerle de tutarlılık göstermiştir [10].

Yer altı ve yer üstü kat otoparklarda alınacak özel tedbirlerden biri LPG sensörü izleme sistemlerinin entegre edildiği havalandırma sistemleridir. Bu yönde bazı Avrupa ülkelerinde otoparklarda LPG gazı kaçaklarına yönelik izleme gereksinimini karşılamak üzere hem Honeywell’in [11] hem de Jetfan uygulamalarında LPG sensör izleme sistemlerini sunan FlaktWoods gibi üreticilerin ürünleri bulunmaktadır. Havalandırma, ya geleneksel hacimsel hava değişim oranıyla (traditional volumetric air change rate) ya da CO ve LPG sensörü izleme sistemlerinin kullanılmasıyla dizayn edilebilmektedir [12].
Dünya bu işi belli standartlarla çözmüş gibi.
Bizim de bu problemi çözmememiz için bir neden yok.
Yeter ki niyet edilsin.

Yararlanılan Kaynaklar

1. Victor Miguel Ponce, “The Global Warming Puzzle: How Many People Does One Car Amount To?”, https://web.archive.org/web/20210212012515/http://carsandpeople.sdsu.edu/, Erişim Tarihi: 14/04/2011.
2. Anonymous, Autogas for America, The U.S. Autogas Market, https://web.archive.org/web/20180712013243/http://www.autogasforamerica.org:80/resources/downloads, Erişim Tarihi: 18/04/2011.
3. Abdullah Demir, LPG’li otomobillere ve katlı otoparklara vize uygulaması, https://www.otoguncel.com, 23/01/2010.
4. Anonymous, “Automotive LPG and Natural Gas Engines”, IEA ETSAP, Technology Brief T03, www.etsap.org, April 2010
5. Anonymous, Autogas, www.asstech.com/en/downloads/newsletter_Autogas_engl.pdf, Erişim Tarihi: 14/04/2011.
6. Dirk Keßler, “Trends in Automotive Engineering Requirements for Equipping and Operating Car Parks”, EPA kongresi, BMW Group, 23.09.2009.
7. Anonymous, “Parking of Liquefied Petroleum Gas Vehicles in Underground Car Parks”, Legislative Council Panel on Environmental Affairs – CB(1)660/03-04(01), Environment Transport and Works Bureau – December 2003.
8. The Government of the Hong Kong Special Administrative Region of the People’s Republic China, www.pland.gov.hk/pland_en/tech_doc/hkpsg/full/ch8/pdf/ch8.pdf; Erişim Tarihi: 01/04/2011.
9. A. Ratzek, Project Manager (ADAC, GE), “LPG and CNG cars – crash and fire tests”.
10. Martin Shipp, Jeremy Fraser-Mitchell, Richard Chitty, Róisín Cullinan, David Crowder, and Phil Clark; “Fire Spread in Car Parks; a summary of the CLG/BRE research programme and findings; old.fseonline.co.uk/pdfs/carparks.pdf, Erişim Tarihi: 01/04/2011.
11. Anonymous, Honeywell Analytics Asia Pacific, 2007.
12. Anonymous, FlaktWoods, Jet Thrust System, the solution to car park ventilation, Erişim Tarihi: 01/04/2011.