Yarış otomobillerinin fren tasarımı

Frenler; hareket halindeki taşıtı yavaşlatmak ve durdurmak, taşıtın hızını kontrol altında bulundurmak ve diğer taraftan duran taşıtı yerinde tespit etmek üzere kullanılır. Taşıtlarda tekerlek freni olarak sürtünmeli frenler kullanılmaktadır. Formula 1 yarışlarında 350 km hızla seyreden bir F1 aracı 70 km/ha yavaşladığında disk balata arayüzündeki sıcaklık yaklaşık 1000 oCye kadar çıkabilmektedir. 300 km/h hızla hareket eden bir F1 aracının tamamen durdurulması yaklaşık 4 saniye ve bu süre 200 km/s hızla seyreden F1 aracı için ise yaklaşık 2.9 saniyedir. Bu durum 100 km/h hızla giden bir F1 aracında ise 1.4 saniyedir. Ağır frenleme periyotlarında, sürücünün maruz kaldığı yatay dekselerasyon oranı ise 5.2g (yaklaşık 51 m/s2) gibi bir değeri bulabilmektedir. Bu oldukça büyük bir ivmelenme değeridir.
F1 araçları için karbon disk ve balata ikilisi üreten en önemli firmalardan biri Brembodur. Bu tür fren ekipmanı, çelikten daha abrasif ve daha iyi bir ısı yayıcıdır. Bazı F1 araçlarında kullanılan ve CART firması tarafından üretilen çelik diskler hem daha ağır hem de ısı transferinde karbon diskler kadar etkin değildir. Ağırlık açısından ise metal fren diskleri 3 kg bir kütleye sahipken karbon diskler 1.4 kglık bir kütleye sahiptir.
 
F1 araçlarının fren disklerinin normal çalışma sıcaklığı ise 400 ile 800 C arasındadır. Oluşan böyle yüksek sıcaklıklara karşı balata, disk ve kaliper üçlüsünün yapım tarzı, malzeme seçimi, soğutma tedbirleri ve frenleme koşulları iyi düşünülmelidir. F1 araçlarının fren disklerinde yüksek teknolojili karbon malzemeler (uzun zincirli karbon) kullanılmaktadır.

Dr. Abdullah DEMİR

1973 yılında Trabzon’da doğdu. İlk, orta ve liseyi Trabzon’da tamamladı. 1992 yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümünü kazandı. 1996 yılında Otomotiv Öğretmeni olarak mezun oldu. 1999 yılında yüksek lisansını tamamladı. 1997-2000 yılları arasında Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2009 yılında Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde “Fren Disklerine Uygulanan Kaplamaların Frenleme Performansına Etkisinin Deneysel İncelenmesi” konulu tez çalışmasıyla doktor oldu. Demir, İBB - İstanbul Otopark İşletmeleri (İSPARK) AŞ’de sırasıyla, Teknik İşler Şefi, İşletmeler Müdürü, Etüt Plan ve Proje Müdürü, Etüt ve Planlama Müdürü olarak çalıştı. 2011 yılında Marmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak göreve başladı. Başta otomotiv olmak üzere, güç aktarma organları, alternatif yakıtlar, ulaşım ve otopark yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası dergilerde, kongre ve sempozyumlarda yayımlanmış makale çalışmaları bulunmaktadır. Ayrıca “Güç Aktarma Organları”, “Otopark Uygulamalarında Teknoloji, Çevre ve Emniyet Faktörleri”, 40 bin kelimelik “Otomotiv ve Temel Teknik Bilimler Sözlüğü”, 11 bin kelimelik “Sistem Sistem Otomotiv Teknik Terimler ve Terminolojiler Sözlüğü”, 2500 kelimelik “Otopark Endüstrisi Sözlüğü” gibi yayınları da bulunmaktadır. www.otoguncel.com web sitesinin editörlüklerini yürüten ve wushu spor dalında uluslararası hakem olan Demir, evli ve iki çocuk babasıdır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir