Retarderin yapısı ve fonksiyonu
Hidrodinamik yavaşlatıcılar, prensip olarak Föttinger kavramaları gibi çalışmaktadırlar. Tahrik milindeki (genellikle kardan mili) mekanik enerji pompa kanatları ile akışkanda kinetik enerjiye dönüşmekte, daha sonra bu kinetik enerji sabit duran türbin kanatlarında ısı enerjisine dönüştürülmektedir.
Hidrodinamik retarder sürekli bir fren sistemidir. Hidrodinamik retarderler fren işlevlerinin %80 – 90’ını uygulamaya koymaktadır. Böylece acil durumlar için yokuş aşağı kullanımlarda sürekli soğuk ve devreye girebilen bir servis fren sistemi sağlamaktadır. Hidrodinamik retarder ile trafik akışına uyum ve sürücünün trafikte ki yükünün hafifletilmesi sağlanmaktadır. Hidrodinamik retarderler kardan şaftından hareket aldığından vitesten bağımsız çalışmaktadır. Vites değiştirme sırasında fren gücünde kesinti olmamaktadır, bu da aktif emniyet sağlamaktadır. Retarderler uzun süreli yokuş aşağı inişlerde bile ani durmayı ve park etmeyi mümkün kılmaktadır. Frenleme etkisinin ayarlanması veya kaldırılması yavaşlatıcı içindeki yağ seviyesi değiştirilerek yapılmaktadır.
- Hidrodinamik bir yavaşlatıcı kullanıldığında ortaya çıkan sıcaklık motor soğutma devresine aktarılır. Bu nedenle motor soğutma devresinin uygun şekilde boyutlandırılması gerekir.
- Maliyetinin yüksek olması sakıncasına karşılık ağırlığının düşük olması ve doğrudan vites kutusuna entegre edilebilmesi avantajları vardır.
- Frenleme momenti sıcaklıktan bağımsızdır. Boşta dönen yavaşlatıcıda hava kayıpları vardır. Bu nedenle tasarımda boştaki yavaşlatıcıdan hava emme gibi bazı önlemler almak gerekir.
Kaynak: Abdullah Demir’in 1999 yılında tamamladığı “Toplu Taşım Araçlarında Otomatik Vites Kutusu Uygulaması ve İşletme Maliyetlerine Etkisi” konulu yüksek Lisans tezinden derlenmiştir.
