Ölçüm hatası ve çeşitleri
Ölçüm hatası (Ölçümün hatası): Ölçülen büyüklük değeri ile referans büyüklük değeri arasındaki farktır.
Deneysel Hata Tipleri
Üç grupta toplanır:
- Dikkatsizlik ve tecrübesizlikten kaynaklanan hatalar birinci grup hatalardandır.
- Sabit veya sistematik olarak adlandırılan hatalar ikinci grup hatalardandır.
- Üçüncü grup hatalar ise rastgele hatalardandır.
Sistematik ölçüm hatası (ölçümün sistematik hatası) nedir?
Ölçüm hatasının tekrarlanan ölçümlerde sabit kalan veya tahmin edilebilir şekilde değişen bileşenidir.
Sistematik ölçüm hatası için referans büyüklük değeri, gerçek büyüklük değeri veya ihmal edilebilir ölçüm belirsizliğine sahip ölçüm standardının ölçülmüş büyüklük değeri ya da kabul edilen büyüklük değeridir.
Sistematik ölçüm hatası ve sebepleri bilinebilir veya bilinmeyebilir. Bilinen bir sistematik ölçüm hatasını telafi etmek için bir düzeltme uygulanabilir.
Sistematik ölçüm hatası, ölçüm hatası ile rastgele ölçüm hatasının farkına eşittir.
Rastgele ölçüm hatası (Ölçümün rastgele hatası) nedir?
Tekrarlanan ölçümlerde tahmin edilemez bir şekilde değişen ölçüm hatası bileşenidir.
Rastgele ölçüm hatası için referans büyüklük değeri, aynı ölçülen üzerinde sonsuz kere tekrarlanan ölçümlerin ortalamasıdır.
Rastgele ölçüm hatası, ölçüm hatası ile sistematik ölçüm hatasının farkına eşittir.
Belirli sayıda deney yapıldıktan sonra bu deneye ait sistematik (veya sabit) hataların tespiti için pratikte birkaç yöntem geliştirilmiştir.
Akılcı Yaklaşım (Commonsense Basis)
Belirsizlik Analizi (Uncertainty Analysis)
Akılcı Yaklaşım
Bu tip hata analizinde ölçme sisteminde bulunan bütün aletlerin azami hataları yaptığı kabul edilir.
Belirsizlik Analizi
Belirsizlik analizi bize sonuçların hassasiyeti hakkında yöntemsel bir yaklaşım sunar. Bu yaklaşım ile olası hatalar için bir aralık belirlenmektedir.
Kaynak: Uluslararası metroloji sözlüğü — Temel ve genel kavramlar, ilgili terimler (VIM), TÜBİTAK UME © JCGM 2008
Kaynak: MAK 401, Konu 2: Belirsizlik Analizi, Başkent üniversitesi