Elektronik kontrollü ısıtma havalandırma ve klima sistemleri

Elektronik kontrollü ısıtma-havalandırma sistemleri klima sistemleriyle entegre edilerek çok daha fonksiyonel bir yapı kazanmaktadırlar. Bu entegrasyon sonucunda araç içinde ısıtma-havalandırma ve soğutma parametreleri tek bir birim tarafından kontrol edilerek araç kabininde optimum iklimlendirme gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Taşıt klima sistemleri de diğer klima sistemleriyle aynı prensibe göre çalışmaktadırlar. Klima, buhar sıkıştırmalı mekanik bir soğutma çevrimidir ve alçak basınç-yüksek basınç tarafı olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Alçak ve yüksek basınç taraflarından oluşan soğutma çevrimi, dört ana elemandan oluşmaktadır. Bu elemanlar sırasıyla, kompresör, yoğuşturucu (kondenser), buharlaştırıcı (evaporatör) ve kısılma vanasıdır (genleşme valfı). Bu dört elemandan birinin eksik olması halinde soğutma çevrimi oluşamaz. Mekanik buharlaştırmak soğutma çevriminde, buharlaştırıcıda gaz haline geçen bir soğutucu akışkan kullanılır.
Buhar sıkıştırmalı mekanik soğutma sisteminde, kompresörde yüksek basınca sıkıştırılan soğutucu akışkan kızgın buhar halde yoğuşturucuya gönderilir. Burada, çevreye ısı vererek yoğuşan soğutucu akışkan, kısılma vanasında alçak basınca kısılarak ıslak-buhar halde buharlaştırıcıya girer. Buharlaştırıcıyı çevreleyen ortam sıcaklığının altında bir sıcaklığa sahip olan soğutucu akışkan, ortamın ısısını çekerek ortamı soğutur ve buharlaştırıcı çıkışında doymuş buhar halde kompresör tarafından emilir. Böylece çevrim sürekli olarak tekrarlanır. Soğutucu akışkanın peş peşe bu işlemlerden geçmesi, soğutma çevrimi olarak adlandırılır.
Otomatik klima ise sürücünün A/C (Air/Conditioner) tuşuna basmasıyla çalışmaya başlar. Sitemde ECU'ne giriş bilgisi olarak giden sinyaller şu elemanlardan gönderilmektedir; klima çalıştırma düğmesi, sürücü tarafından arzu edilen sıcaklığın ayarlandığı düğme, kabin içi sıcaklık sensörleri (biri ayak diğeri baş hizasında monte edilir), dış ortam sıcaklığı sensörü (aracın önüne ve açık havayla temas halinde monte edilir), güneş ışınlarının miktarını ölçen bir solar sensör (aracın üzerine monte edilir), üfleme kanallarındaki sıcaklık sensörleri (ön cam, orta ve ayak üfleme kanalında birer tane) ve soğutma suyu sıcaklık sensörü.
Elektronik kontrol ünitesine gelen bu sinyaller işlemcinin hafızasındaki kombinasyonlara göre değerlendirilir ve arzu edilen kabin içi sıcaklığını sağlamak üzere hareket elemanlarına kontrol sinyalleri gönderilir. Bu işlemler, klimanın çalışma süresi, fanların üfleme hızı ve süreleri, hangi üfleme kanallarının kullanılacağı vb. işlemlerdir. Bu işlemleri gerçekleştiren hareket elemanları ise, klima kompresörünü çalıştıran manyetik kavrama, fan motoru kontrol ünitesi, ön cam, orta ve alt üfleme kanallarını açma kapama işi yapan servo mekanizmaları ve gösterge panelindeki durum göstergeleridir.
Sürücü kontrol panelinde ise, ya farklı tuş takımları (A/C tuşu, fan tuşu, ön cam, orta ve alt üfleme seçenek tuşu, dış havayı içeri alma tuşu gibi) kullanılmakta ve bu tuşlar sürücüye elle kontrol imkanı sağlamaktadır. Bir dijital ekranda bir veya iki tuş kullanılarak tüm seçeneklerin kullanılabildiği daha gelişmiş tipler de vardır. Bu sistemlerde bir kez sıcaklık ayarı sisteme girildiğinde yeni bir ayar yapılmadıkça sistem kabin içinde o sıcaklık değerini muhafaza etmek üzere çalışmasını sürdürmektedir.
Kaynak: Doç. Dr. Metin GÜMÜŞ, Oto ElektroniğiDers Notları, 2009-2010.

Dr. Abdullah DEMİR

1973 yılında Trabzon’da doğdu. İlk, orta ve liseyi Trabzon’da tamamladı. 1992 yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümünü kazandı. 1996 yılında Otomotiv Öğretmeni olarak mezun oldu. 1999 yılında yüksek lisansını tamamladı. 1997-2000 yılları arasında Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2009 yılında Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde “Fren Disklerine Uygulanan Kaplamaların Frenleme Performansına Etkisinin Deneysel İncelenmesi” konulu tez çalışmasıyla doktor oldu. Demir, İBB - İstanbul Otopark İşletmeleri (İSPARK) AŞ’de sırasıyla, Teknik İşler Şefi, İşletmeler Müdürü, Etüt Plan ve Proje Müdürü, Etüt ve Planlama Müdürü olarak çalıştı. 2011 yılında Marmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak göreve başladı. Başta otomotiv olmak üzere, güç aktarma organları, alternatif yakıtlar, ulaşım ve otopark yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası dergilerde, kongre ve sempozyumlarda yayımlanmış makale çalışmaları bulunmaktadır. Ayrıca “Güç Aktarma Organları”, “Otopark Uygulamalarında Teknoloji, Çevre ve Emniyet Faktörleri”, 40 bin kelimelik “Otomotiv ve Temel Teknik Bilimler Sözlüğü”, 11 bin kelimelik “Sistem Sistem Otomotiv Teknik Terimler ve Terminolojiler Sözlüğü”, 2500 kelimelik “Otopark Endüstrisi Sözlüğü” gibi yayınları da bulunmaktadır. www.otoguncel.com web sitesinin editörlüklerini yürüten ve wushu spor dalında uluslararası hakem olan Demir, evli ve iki çocuk babasıdır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir