Elektronik kontrollü direksiyon sistemleri
Hidrolik pompayı tamamen devre dışı bırakarak, yerine elektronik kontrollü bir servo motorun kullanılması esasına dayalı bu sistem araç yön kontrolü için gerekli bilgileri algılayarak direksiyon sisteminin çalışmasını optimize edecek şekilde tasarlanmıştır. Bu amaçla bir kontrol sistemi oluşturulmuştur. Sistemde giriş bilgilerini toplamak üzere; sürücünün direksiyona uyguladığı kuvveti, direksiyon simidi açısını, taşıt hızını ölçen sensörler kullanılmaktadır. Sensör sayısı sistemin diğer sistemlerle bütünleşik çalışmasına göre artabilmekte ya da aynı sensörler diğer mekanizmalar için de veri sağlayabilmektedirler. ECU ve hareket sağlayıcı eleman olarak bir daimi mıknatıslı, fırçasız, küçük boyutlu, düşük rotor ataletli bir DC motoru kullanılmaktadır.
Sistemin giriş bilgisi olarak sürücünün yardımcı elektrik motoru ünitesine bağlı direksiyon miline uyguladığı tork miktarı ve direksiyon pozisyonu sensörler tarafından algılanır. Bu iki giriş bilgisiyle beraber taşıt hızı gibi diğer sistem değişkenleri ve girdiler sürekli olarak elektronik kontrol ünitesine yollanır. ECU, gelen bu verileri kontrol algoritmalarını kullanarak değerlendirir ve elektrik motorunun torkunu sürücü kuvveti, direksiyon açısı, taşıt hızına bağlı olarak belirleyen çıkış sinyalini üretir. Sistemde zamanlama ve DC motor tahrik akımı ile motor hız ve yönünü kontrol eden geri besleme sensörleri kullanılmıştır. EPS sistemi elektrikle çalışır ve elektrik ihtiyacı motor çalışırken araç elektrik sisteminden, motor çalışmaz iken ise bataryadan karşılanır.
Sistem rölantide 0,5 amperden daha az, ortalama devirlerde ise 1-2 amper arasında akım ile çalışır. EPS ile park manevralarında hafifleyen direksiyon, düz yolda yüksek hızlarda sertleşerek güvenliği arttırır. Sürücünün direksiyon simidine uygulayacağı örneğin 6 Nm’lik bir kuvvet hareketsiz bir araçta tekerleklere 45 Nm, maksimum hızda ise 12 Nm olarak aktarılmaktadır. EPS sistemlerinin son uygulamaları direksiyon serbest bırakıldığında da çok üstün bir düzeltme yeteneğine sahiptir. Sistemin bir başka üstünlüğü yüksek hızlarda şasi kuvvetlerinin yönlendirme hareketine karşı oluşturduğu salınım merkezleme olur.
Kaynak: Doç. Dr. Metin GÜMÜŞ, Aktarma Organları Elektronik Kontrol Sistemleri, Ders Notları, 2010.
