Elektronik kontrollü ayarlanabilir koltuk sistemleri
Taşıtlarda, özellikle otomobillerde, ön koltukların sürücü veya yolcunun vücut yapısına bağlı olarak ayarlanabilmesi istenir. Bu işlem klasik taşıtlarda mekanik olarak ve sürücü veya yolcunun müdahalesiyle yapılmaktadır. Mekanik pozisyon ayarlamada koltuğun, öne-arkaya, aşağı-yukarı ve koltuk yaslanma kısmının yani arkalığın/sırtlığın açısal pozisyonunun değişimi söz konusudur. Bu da genel olarak koltuğun bir ray mekanizması üzerinde kaydırılması ya da mekik hareketi denilen açısal yer değiştirmesi ile sağlanır.
Koltukların pozisyon ayarı bir elektronik kontrol ünitesi kullanılarak çok daha kolay bir şekilde sağlanabilmektedir. Özellikle sürücü koltuğundaki bu sistem bir konfor sistemi olduğu kadar yüksek hızlarda pozisyon değişimine izin vermediğinden bir güvenlik sistemi olarak da düşünülebilir. Elektronik kontrol sistemi hafızasına kaydedilmiş farklı koltuk pozisyonları farklı kombinasyonlarda çalıştırılabilmekte ve sürücünün kumnada panelindeki tuşlara dokunmasıyla istenilen pozisyon elde edilebilmektedir.
Elektronik kontrollü koltuk sisteminde, kontrol modülü sinyalleri mikroişlemciye gönderilmekte ve işlemci hafızasında kayıtlı kombinasyona göre koltuk pozisyonunu değiştirmek üzere hareket elemanı olan elektrik motorlarına sinyal göndermektedir. Gönderilen sinyal bir yükselticiden geçirilerek güç kaynağından ilgili motora veya motorlara akım gönderilmesini sağlar. Motorlar genel olarak kramayer dişli mekanizmasıyla hareketi gerçekleştirirler. Koltuk pozisyonunun ne oranda değiştiğini izleyen birer potansiyometrik sensör geri besleme sensörü gibi çalışarak, gerçekleşen pozisyon değişimini mikroişlemciye aktarır. Bu sistemlerin sürücü tarafından kontrol edilmesinde iki ayrı durum mekanizması söz konusudur. Birincisi, mikroişlemci hafızasında kayıtlı pozisyonları (farklı vücut yapılarına göre kaydedilmiş en az dört pozisyon) gerçekleştiren tuşlara dokunulduğunda, bu belirli hareketleri gerçekleştiren otomatik kontrol durumudur. İkincisi ise, mikroişlemci hafızasındaki belirli pozisyonlar dışında, tuşlara basılarak kontrol edilebilen ve sürücünün istediği herhangi bir pozisyonun elde edilmesini sağlayan elle kontrol durumudur. Elle kontrol tuşlarına basıldığında, tuşa dokunma ile motorun sürme hareketi başlar ve tuş bırakıldığında motor durur. Dolayısıyla tuşa basılma miktarı ile koltuk hareketi orantılı olur. Bu hareketler için üç ayrı tuş (öne-arkaya hareket, aşağı-yukarı hareket, koltuk arkalığının/sırtlığının açısal pozisyonu) kullanılmaktadır.
Kaynak: Doç. Dr. Metin GÜMÜŞ, Oto ElektroniğiDers Notları, 2009-2010.
