Durağan dairesel harekette araçların az dönerliği ve aşırı dönerliği nasıldır?
Durağan dairesel bir harekette bir otomobilin yolu; hızı, yönlendirme açısı, dingiller arası açıklık ve direksiyon sisteminin, süspansiyon siteminin ve lastiklerin özelliklerine bağlıdır. Durağan dairesel hareketten kastedilen şey, sabit yarıçaplı bir dönemeçte sabit hızla dönmedir. Verilmiş yarıçaplı bir çember üzerinde bir taşıtın dengede kalması için gerekli ön tekerlek sapmasının Ackermann tekerlek sapmasına oranını hızın fonksiyonu olarak vermektedir. Hız sıfır olduğu zaman sapma Ackermann sapmasına eşit olur.
· [lACaA – lÖCaÖ] > 0 bu durumda hız arttıkça direksiyon tekerleğinin sapmasını arttırmak gerekir. Bu sürüş karakterine sahip taşıtlara az döner taşıtlar denir. Az döner taşıtlar direksiyon hareketlerine çabuk cevap verdikleri takdirde iyi olarak nitelendirilir.
· [lACaA – lÖCaÖ] = 0 bu durumda taşıtın yönlendirilen tekerleğinin sapması bütün hız aralığında sabit kalır. Bu sürüş karakterine sahip taşıtlara tarafsız/nötr yönlendirmeli taşıtlar denir.
· [lACaA – lÖCaÖ] < 0 bu durumda taşıtın yönlendirilen tekerleğinin sapmasını hız arttıkça geri almak gerekir. Bu sürüş karakterine sahip taşıtlara aşırı döner taşıtlar denir.
Taşıtın, çapraz hareket katsayıları önde ve arkada aynı ise az döner taşıtlarda ağırlık merkezinin önde olması gerekir. Ağırlık merkezi taşıtın orta noktasında ise az dönerlik için arkadaki çapraz hareket katsayısının öndekine göre daha büyük olması gerekir. Pnomatik kaster mesafesi taşıtı daha az döner yapar. Pnomatik kaster mesafelerinin göz önüne alınması bir bakıma ağırlık merkezini ileriye götürmektedir.
Keskin/sert virajlarda ya da kaygan yollarda; ayak, gaz pedalından ani olarak çekilirse taşıt aşırı dönerliğe doğru kayar.
Kaynak: Abdullah DEMİRin “Taşıt Kullanım Karakteristikleri Açısından Azdönerlik (Understeer) ve Aşırı Dönerliğin (Oversteer) İncelenmesi”[Uluslararası Konferans, Marmara Üniversitesi, 2005] makalesinden derlenmiştir.
