Diferansiyel, torsen diferansiyel, lamelli kavrama, visco kavrama ve haldex kavrama hakkında bilgi

Viraj dönüşü sırasında tekerlekler farklı açılar oluşturur. Ayrıca ön ve arka aks farklı büyüklükteki viraj ya­rı çaplarını kat eder ve bu durum teker­lekler arasında devir farklılıklarına yol açar. Diferansiyel bu devir farklılıklarını eşitlemek­tedir. Bir aksta tahrik edilen teker­leklerin dengelenmesi için genellik­le konik diferansiyel dişlisi kullanılır. Düz hareket sırasında güç akışı ko­nik dişli, ayna dişli ve içerisinde bu­lunan istavroz dişlisini de birlikte çevi­ren diferansiyel kutusu ve buradan aks mili dişlileri vasıtasıyla güç ak­tarımını aks millerine taşır.

Tahrik edilen tekerlekler arasındaki devir farklılıkları (viraj dönüşü veya tek taraflı yol tutuş kaybı sırasında) istavroz dişlilerinin kendi ekseni etrafın­da dönmeleriyle dengelenir. Tahrik edilen aksın yol tutuşunu güçlendirmek için diferansiyele kilit olarak bilinen mekanizma konulur

Torsen-diferansiyeli, lamelli veya Visco kavrama kendinden kilitli ter­tibatlardır ve tahrik edilen tekerlek­ler arasındaki devir farklılıklarına, tasarımlarına ve etki derecelerine göre %100e kadar kilitleyebilirler. Lamelli ve Visco-Kavrama, dört çeker sistemle­rinde ön ve arka aks ara­sındaki güç aktarımı için ve her iki aks arasında kilitleyici olarak da kullanı­lırlar. Torsen diferansiyeli ta­mamen mekanik olarak çalışmaktadır ve aynı şe­kilde dört tekerlekten tahrikli sistemlerde kendinden kilitleyici yapı elemanı olarak kullanılır.

Otomatik kilitli diferansiyeller, hid­rolik olarak ön gerilimi yapılabilen lameller, hidrolik birim ve elektronik kumanda sistemi olan diferansiyele sahiptir. Sensörler bir sınır değeri­nin aşılmasını kumanda cihazına bildi­rir. Kumanda cihazı da hidrolik birimde bulunan manyetik ventile ha­reket sinyali gönderir. Hidrolik ön gerilim sayesinde tekerlekler arasın­daki dengeleme hareketi engellenir. Otomatik kilitli diferansiyeller, kaygan yolda veya çok yüksek motor gücü olan araç­larda daha iyi yol tutuşu sağlar.

Haldex kavrama da, tahrik güç­lerinin dağılımı için sadece kayma değil, aracın sürüş dinamiksel konumu da belirleyici olmaktadır. Hesaplayı­cı, CAN-Bus üzerinden tekerlek devir sensörlerinden ve motor kumandasından bilgi alır. Bu verilere dayanarak hesaplayıcı hemen hemen bütün bilgileri toplar ve du­ruma göre optimal reaksiyon gösterebilir. Haldex kavrama sadece kaymayı değil, nedenini de tanır. Bir hesaplayıcı vasıtasıyla araç dinamiği (hız, viraj dönüşü, itiş veya çekiş konumu) ile ilgili ilave bilgiler dengeleme işlemi sırasında dikkate alınır. Bu sistem bütün kayma ayarlayıcı sistemlerle (ABS, EDS, ASR ve ESP gibi) tam kombinasyonlu olduğundan, bütün durum­larda optimal ve çok hızlı reaksiyon gösterir. Bu esnada önden çekişli aracın bilinen sürüş keyfi aynen kalır. Park ederken veya manevra yaparken tahrik sisteminde bir kasıntı veya takırtı olması mümkün değildir.

Haldex kavrama arka aks dişli takımında bu­lunur. Yağ banyosunda hareket eden lamelli kavrama giriş ve çıkış millerinin aynı devirde dönmemesi durumun­da kendi ön ve arka tekerlekler arasındaki güç haldex kavrama hidro­lik olarak çalışır ve la­mel paketini sıkıştırmak için gerekli basıncı bir eksenel pistonlu pom­pa sağlar. Sistemin bü­tünü çok hızlı çalışır. Giriş ve çıkış milleri arasındaki 45°’lik göre­celi bir dönüş bile aza­mi basınca ulaşılmasını sağlar.

Aracın sürüş dinamiği birçok kuv­vet tarafından etkilen­mektedir. Aracın uzun­lamasına dinamiği ör­neğin sürüş ve sürtün­me direncini, tahrik ve frenleme kuvvetini kap­sar. Yanal dinamik ise örneğin virajlardaki merkezkaç kuvveti, ön veya arka aksın kayma­sı olabilmektedir.

Kaynak: Volkswagen tarafından yayımlanan “Otomobil Teknolojisinin Temelleri”(2. Baskı, Nisan 2000) kitabından derlenmiştir.