Az dönerliği (understeer) ve aşırı dönerliği (oversteer) etkileyen hususlar nelerdir?

Bir taşıtın az dönerliğini ve aşırı dönerliğini etkileyen faktörler:
Ön ve arka akslar arasındaki yük dağılımı: İç-dış tekerlek yük kayması; bu etki iyi bir yolda 0,3g merkezkaç ivmeden sonra kendini hissettirmeye başlar. İç-dış tekerlek yük kayması neticesinde dış tekerleklerin daha çok yüklenmesi doğal olarak yuvarlanma dirençlerini de arttırır. Bu durum da taşıtı dönülen dairenin dışına doğru çektiğinden etkisi taşıtı az döner karaktere doğru kaydırmak yönündedir.
Lastik karakteri,
Motorun tork akışı,
Süspansiyon geometrisi ve sertliği
Özellikle tipik lastik davranışından dolayı tahrik torku akışı; tork, arka aksa doğru yönlenirse taşıt aşırı dönerlik eğilimi gösterir. Bunun aksine ön tekerlekten tahrikli taşıtlar az dönerlik eğilimlidir. Tahrik kuvvetlerinin etkileri için var oldukları dingillerde çapraz hareket açısını küçülttüklerinden dolayı önde ise taşıtı az dönerliğe, arkada ise taşıtı aşırı dönerliğe doğru kaydırır.
Pnomatik kaster, taşıtı az dönerliğe doğru iter.
Ön aks civarında taşıtın burnunu dönülen eğrinin içine doğru iten aerodinamik bir kuvvet oluşur. Bu taşıtın karakterini aşırı dönerliğe doğru kaydırır.
Tablo: Az Dönerlik ve Aşırı Dönerliği Etkileyen Hususlar
Koşullar
Daha fazla az dönerlik
Daha fazla aşırı dönerlik
Ön lastik basıncı
Daha düşük
Daha yüksek
Arka lastik basıncı
Daha yüksek
Daha düşük
Ön lastik kesiti
Daha küçük
Daha büyük
Arka lastik kesiti
Daha büyük
Daha düşük
Ön lastik genişliği
Daha dar
Daha geniş
Arka lastik genişliği
Daha geniş
Daha dar
Ön lastik kamberi
Daha pozitif
Daha negatif
Arka lastik kamberi
Daha negatif
Daha pozitif
Ön yaylar
Daha sert
Daha yumuşak
Arka yaylar
Daha yumuşak
Daha sert
Ön yalpa azaltıcı
Daha yoğun/Daha sert
Daha ince/Daha yumuşak
Arka yalpa azaltıcı
Daha ince/Daha yumuşak
Daha yoğun/Daha sert
Ağırlık dağılımı
Daha önde
Daha arkada
Ön aerodinamik
Daha fazla bastırma kuvveti
Daha az bastırma kuvveti
Arka aerodinamik
Daha az bastırma kuvveti
Daha fazla bastırma kuvveti
Kaynak: Abdullah DEMİR’in “Taşıt Kullanım Karakteristikleri Açısından Azdönerlik (Understeer) ve Aşırı Dönerliğin (Oversteer) İncelenmesi” [Uluslararası Konferans, Marmara Üniversitesi, 2005] makalesinden derlenmiştir.
 

Dr. Abdullah DEMİR

1973 yılında Trabzon’da doğdu. İlk, orta ve liseyi Trabzon’da tamamladı. 1992 yılında Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümünü kazandı. 1996 yılında Otomotiv Öğretmeni olarak mezun oldu. 1999 yılında yüksek lisansını tamamladı. 1997-2000 yılları arasında Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2009 yılında Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünde “Fren Disklerine Uygulanan Kaplamaların Frenleme Performansına Etkisinin Deneysel İncelenmesi” konulu tez çalışmasıyla doktor oldu. Demir, İBB - İstanbul Otopark İşletmeleri (İSPARK) AŞ’de sırasıyla, Teknik İşler Şefi, İşletmeler Müdürü, Etüt Plan ve Proje Müdürü, Etüt ve Planlama Müdürü olarak çalıştı. 2011 yılında Marmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak göreve başladı. Başta otomotiv olmak üzere, güç aktarma organları, alternatif yakıtlar, ulaşım ve otopark yönetimi alanlarında ulusal ve uluslararası dergilerde, kongre ve sempozyumlarda yayımlanmış makale çalışmaları bulunmaktadır. Ayrıca “Güç Aktarma Organları”, “Otopark Uygulamalarında Teknoloji, Çevre ve Emniyet Faktörleri”, 40 bin kelimelik “Otomotiv ve Temel Teknik Bilimler Sözlüğü”, 11 bin kelimelik “Sistem Sistem Otomotiv Teknik Terimler ve Terminolojiler Sözlüğü”, 2500 kelimelik “Otopark Endüstrisi Sözlüğü” gibi yayınları da bulunmaktadır. www.otoguncel.com web sitesinin editörlüklerini yürüten ve wushu spor dalında uluslararası hakem olan Demir, evli ve iki çocuk babasıdır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir