Sorularla kış ve otomobil

Sıcaklıkların büyük ölçüde düştüğü ve soğukların kendini iyiden iyiye hissettirdiği bu günlerde sorunsuz bir otomobil için mutlaka otomobilinizi kışa hazırlamalısınız. İklim koşullarının ani değişmeler gösterdiği bir dünya gerçeği var ortada. Bundan dolayı sonbaharda bile sıfırın altında sıcaklarla, karla, buzla ve aşırı derecede yağışlarla karşılaşmak mümkün. Normal şartlarda sorun olmayan bir olumsuzluk, kış şartlarında tehlikeli olabilmektedir. Bu nedenle, kış bakımı büyük önem taşımaktadır. Yoğun yağışlı ve sert kış şartlarında hasar ve yaralanmalı kazalardan korunmanın yolu, mecbur kalmadıkça araç kullanmamaktır. Soğuk, sisli, yağışlı ve karlı havaların yaklaştığı şu günlerde otomobil kullanmak her zaman olduğundan daha risklidir.

Otomobiliniz kışa hazır mı?
Havaların soğumasıyla birlikte öncelikle antifrizinizin donma derecesi ayarlanmalı, termostatın durumu kontrol edilmelidir. Soğutma sisteminde kaçak olup olmadığı kontrol edilmeli, kalorifer sistemi gözden geçirilmeli ve lastiklerin kontrolü ve hava ayarları yapılmalıdır. Kışın kullanacağınız lastiklerin diş derinliğinin de en az 4 mm olmasına azami önem vermelisiniz. Akü kontrol edilmeli, ışık sisteminin ayarları ve şiddetleri kontrol edilmeli, fren sistemi ve far ayarları gözden geçirilmelidir. Silecekler ve su püskürtme sisteminin iyi durumda olması sağlanmalı ve en önemlisi  araçta bulundurulması zorunlu olan araç ve gereçlere, patinaj zinciri ve çekme halatı eklenmelidir. Soğukların da etkisiyle yollardaki çukurlar, lastik ve tekerlere zarar verebilir. Ayrıca, tuzun paslanmaya sebep olduğunu ve küçük çakıl taşlarının da boyayı zedelediği akıldan çıkarılmamalıdır. Kullanılan yağların viskozitelerine (akıcılık özelliklerine) azami dikkat sarf edilmelidir. Kış geldiğinde dışarıdaki sıcaklık düşer. Gecenin tüm soğuğundan sonra motorun içindeki yağın akıcılık özelliği azalır yani viskozitesi artar. İlk çalışma anında katılaşmış yağın motor içindeki dolaşımı akıcılığı yüksek olan yağ kadar iyi olmaz. Ayrıca kirli yağ motor içinde temiz yağ kadar kolay dolaşmaz.

4X4’lerin kış bakımlarında nelere dikkat edilmelidir?
Aracınızın, dört-teker çekiş özelliğini test edin. Kaygan koşullarda üstün çekiş sağlaması, dört çekişli araçların en büyük satış nedenidir. Çoğu sürücünün yaz aylarında 4 çekişe ihtiyacı olmaz. Çok düşük bir bakımı gerektirmekle birlikte dört çekiş sisteminin kıştan önce düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol etmekte fayda vardır. Yukarıdaki uyarı ve önerilerimiz tabii ki bu araçlar içinde geçerli.

Kış mevsiminde gövde altı bakımında nelere dikkat edilmeli?
Buz ve kar gidermek veya toz kontrolü için kullanılan korozif maddeler gövde altında toplanır. Bu tür maddelerin  giderilmemesi, korozyon ve paslanmayı hızlandırır. Aracınızın altında bulunan bu maddeleri gidermek için düzenli olarak normal su ile aracınızın altını yıkamalısınız. Çamur ve diğer maddelerin birikebileceği alanları temizlemeye dikkat edin. Su ile yıkamadan önce, topraklanmış yerleri gevşetin ve yumuşatın. Motor bölmesini yıkadığınızda, yakıt, yağ veya gres artıkları çevreye yayılabilir. Motor bölmesini, araç yıkama kısmında bir yağ ayırıcı bulunan yetkili servislerde veya bir başka yerde yıkayın. Kullanılmış motor yağı, fren sıvısı, şanzıman sıvısı, antifriz, aküler ve lastikler yetkili tasfiye servisleri tarafından veya bu tür malzemelerin değiştirilmesi durumunda bu yükümlülüğü üstlenen satıcı tarafından tasfiye edilmelidir. Bu malzemeler, ev atıklarına veya kanalizasyon sistemlerine atılmamalıdır. Bu tür potansiyel tehlikeli maddeler, çevrede kalıcı kirliliğe yol açabilmektedir. Bakımlarımızı daha çevreci bir düşünceyle  gerçekleştirelim lütfen. Çünkü dünya hepimizin.

Kış lastikleri ya da kar lastiklerinin diğer lastiklerden farkı nedir?
Kış lastiği ile ilgili RMA (Rubber Manufacturers Association) ve ASTM şartlarını sağlayan lastiklerinde resimdeki sembol kullanılır. Bu sembolü taşıyan lastikler, kış lastiğidir diyebiliriz. Yaz lastiklerinin malzemesi 7 °C ‘nin altındaki sıcaklıklarda sertleştiği için yola tutunması azalmaktadır. Kış lastiklerinin ise, özel profillerinin yanı sıra, üretildikleri malzeme daha yumuşaktır ve 7 °C’nin altındaki soğuk hava şartlarında kuru asfalt, kar ve buzda tutunmayı artırmaktadır. Kar lastiği diye adlandırılan lastik, fren özelliğinin yanında çekiş özelliği de artırılmış kış lastiğidir. Kauçuk Üreticileri Birliğinin (RMA) tanımlamasına ve ASTM’nin test metoduna göre kış şartlarını temsil eden kaygan bir yolda yapılan çekiş kuvveti testinde referans lastiğin çekiş kuvvetinden en az %10 daha fazla çekiş kuvveti sağlayan lastikler kış lastiği sembolünün yanında M+S veya M S veya M/S işaretleri taşıyabilmektedirler.

Kış lastiği, kışın kar yağsın ya da yağmasın düşük sıcaklıklarda aracın yola tutunmasını artırmakta, aşırı buzlanma olmadığı sürece aracın kar üzerinde gitmesine ve durmasına olanak vermektedir. Özellikle kuru yoldan kaygan yollara  ani girişlerde aracı yolda tutabilmektedir. Yaz lastiği ise aynı şartlarda ve özellikle ani zemin değişikliklerinde aracı yolda tutamamaktadır. Kış lastiğine göre çok daha erken ve sık kar zinciri takma ihtiyacı duymakta, zincir takıldığında yavaş gitmek ve kuru zeminde ise çıkarılmak zorundadır.

Dört mevsim lastiği ile kış lastiğinin farkı nedir?
“Dört Mevsim Lastiği” olarak da bilinen M+S lastikleri (M= Mud/Çamur, S = Snow/Kar) ancak kış lastiği sembolünü taşıyorsa M+S kış lastiği olarak değerlendirilebilir. Kış lastiği sembolünü taşımayan M+S lastiklerinin kar üzerinde fren mesafelerinin yaz lastiklerinden daha kısa, ancak kış lastiklerinden daha uzun olduğu saptanmıştır. Kış lastiği sembolünü taşımayan M+S’nin kışın iyi bir kış lastiği, yazın da iyi bir yaz lastiği olamayacağı mutlaka bilinmelidir.

Kış lastiğinin araca takılmasında nelere dikkat edilmelidir?
Kış lastikleri dört tekerleğe de takılmalıdır, çünkü aracın en kısa mesafede durması hareket edebilmesinden daha önemlidir. İyi bir frenleme performansı ve kararlılık için 4 tekerlekte de kış lastiği şarttır. Sıcaklığın 7 °C’nin altında geçtiği yerlerde ambulans, itfaiye, belediye araçları, polis, jandarma, okul servisi, taksi gibi görev araçlarına ve tabii ki şehir içi ve şehirlerarası yolcu otobüslerine kar yağmadan, yollar buz tutmadan, henüz kışın başında iken kış lastiği takılmalıdır.
Araçlara takılması gereken kış lastiği araç üreticisinin önerdiği kış lastiği etiketine uygun olmalıdır. Burada belirtilen lastik etiketindeki hız endeksi dikkate alınmalıdır. Genellikle kış lastiklerinde müsaade edilen azami hız yaz lastiklerine göre daha düşüktür.

Genel Uyarılar: Kış lastikleri kullanmak isterseniz:

• Bunları bütün dört tekerleklerde kullanın.
• Lastik imalatçısının belirlediği maksimum hızları kesinlikle aşmayın.
• Aracınızın lastiklerini, mutlaka lastik imalatçısının belirttiği lastik basıncında kullanın.

Not: Güvenlik nedenlerinden dolayı, lastik diş derinliği 2-3 mm’ye düştüğünde (kış lastiklerinde 4 mm) lastiklerin değiştirilmesi gerekir.

Lastik zincirlerinin kullanımında nelere dikkat edilmelidir?
Lastiğe zinciri takmadan önce, varsa jant kapaklarını çıkartarak çizilmelerini önleyin. Ayrıca zincir imalatçısının talimatlarını uygulayın. Başka lastik boyutlarında zincir kullanmayın. Yaklaşık 1.0 km sürdükten sonra zinciri yeniden sıkın.
Önemli notlar: Kar zincirlerinin kullanımı araç sürüşünü olumsuz etkiler.

• 50 km/h hızı veya zincir üreticisinin önerdiği hız sınırını, hangisi daha düşükse, aşmayın.
• Keskin dönüşlerden, tümseklerden ve çukurlardan kaçının.
• Tekerleğin bloke olmuş bir şekilde frenlenmesinden kaçının.
• SAE sınıfı zincirler kullanılmalıdır.
• Lastik zinciri kullandığınızda, araç hızınızı düşürün.
• Zincirin araca temas ettiğini duyuyorsanız derhal durun ve zinciri tekrar sıkın.
• Sürtme devam ediyorsa, kesilene kadar aracınızı yavaşlatın.

Otomobilin buzlu yolda kullanılmasında yapılması gerekenler nelerdir?

• Yola çıkmadan önce silecek lastiklerinin cama “yapışmamış”olduğunu kontrol ediniz.
• Klima sisteminin hava girişindeki karları temizleyiniz.
• Düşük hızda gidiniz.
• Eğer yollar karla kaplı ise, zincir kullanınız.
• Esas olarak motor frenini kullanınız ve kesinlikle sert fren yapmaktan kaçınınız.
• ABS sistemi olmayan otomobillerde fren yaparken, fren pedalına uyguladığınız basıncı değiştirerek tekerleklerin kilitlenmesini engelleyiniz.
• Aniden gaza basmayınız ve direksiyonu kırmayınız.
• Kışın, kuru görünen yollarda buzlu bölgeler olabilir. Bu sebeple, fazla güneş görmeyen, kenarlarında ağaçlık ve kayalık bölgeler bulunan yollardan geçerken, buzlar erimemiş olabileceğinden dolayı dikkatli olunuz.
• Önünüzde giden otomobil ile aranızda uygun bir mesafe bırakınız.
• Kar yüksekliğinin fazla olduğu yerlerde, motor çalışır halde uzun süre kalmayınız. Bu durum egzoz gazlarının yolcu kabinine girmesine sebep olabilir.

Dr. Abdullah DEMİR – 16/12/2010